(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

grijpelijk. De advocaat-generaal gaat in zijn conclusie uitgebreid in op de bewijskracht van de auditu-verklaring van de moeder van een van de minderjarigen. (...) 1. De bestreden uitspraak Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Arrondissementsrechtbank te Leeuwarden van 29 juni 2000 - de verdachte vrijgesproken van het hem bij inleidende dagvaarding onder 1 primair en 2 primair tenlastegelegde en hem voorts ter zake van 1 subsidiair en 2 subsidiair telkens opleverende 'met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen plegen' veroordeeld tot twee jaren gevangenisstraf en daarbij bevolen dat de verdachte ter beschikking zal worden gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege. 3. Beoordeling van het eerste middel 3.1. Het middel klaagt dat het Hof het verzoek om een tweetal getuigen te (doen) horen ten onrechte, althans op onjuiste gronden, heeft verworpen. 3.2. Het Hof heeft het in hoger beroep gedane verzoek als volgt samengevat en afgewezen: 'De raadsman van verdachte heeft ter terechtzitting aangevoerd dat er moet worden getwijfeld aan de betrouwbaarheid van de verklaring van [getuige 1] en heeft subsidiair geconcludeerd dat zowel de getuige [getuige 1] als [getuige 2] aan een studioverhoor dienen te worden onderworpen. Het hof overweegt daartoe als volgt. [Getuige 1] is eenmaal door middel van een zogenaamd studioverhoor gehoord. Niet aannemelijk is geworden dat een nieuw verhoor onder dezelfde condities noodzakelijk is. Hoewel [getuige 2] niet op professionele wijze is gehoord maar haar verhaal zeer gedetailleerd aan haar moeder heeft gedaan is het niet aannemelijk geworden dat een verhoor noodzakelijk is te minder daar verdachte het feit ontkent. Het hof heeft zowel in het geval van [getuige 1] als in het geval van [getuige 2] rekening gehouden met het belang van deze zeer jonge getuigen om niet bloot gesteld te worden aan het opnieuw moeten doorleven van een mogelijk traumatische ervaring. Tevens overweegt het hof dat er voldoende bewijsmateriaal voorhanden is waarin belangrijke steun voor de waar- RECHTSPRAAK heidsgetrouwheid van de verklaringen van genoemde getuigen kan worden gevonden. Het verzoek wordt daarom afgewezen.' 3.3. In de overwegingen van het Hof ligt als zijn oordeel besloten dat van de noodzaak de getuigen te horen niet is gebleken. Aldus heeft het Hof met toepassing van de juiste maatstaf de verzoeken van de verdachte afgewezen. 3.4. Dat oordeel is voor wat betreft de getuige [getuige 1] ook niet onbegrijpelijk. Het Hof heeft daarbij het belang van de verdediging bij het andermaal doen horen van de getuige in de vorm van een studioverhoor afgewogen tegen het belang van de getuige niet blootgesteld te worden aan een mogelijk traumatische ervaring. In zoverre faalt het middel. 3.5. Zonder nadere motivering, die ontbreekt, valt evenwel niet in te zien hoe het Hof de omstandigheid dat de verdachte ontkent het feit gepleegd te hebben heeft meegewogen bij zijn oordeel dat de noodzaak tot het onderwerpen van de getuige [getuige 2] aan een studioverhoor niet is gebleken. In zoverre is het middel derhalve gegrond. 4. Beoordeling van het derde middel 4.1. Het middel klaagt dat het onder 2 subsidiair bewezenverklaarde niet kan volgen uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen. 4.2. Ten laste van de verdachte is onder 2 subsidiair bewezenverklaard dat hij: 'op 30 mei 1999 te [plaats], met [getuige 2] (geboren op [geboortedatum] 1994), die toen de leeftijd van zestien jaren nog niet had bereikt, buiten echt, een ontuchtige handeling heeft gepleegd, bestaande uit betasten van de vagina van die [getuige 2].' 4.3. Uit de gebezigde bewijsmiddelen, die niets inhouden omtrent het betasten van de vagina van [getuige 2], noch omtrent haar leeftijd, kan niet worden afgeleid dat de verdachte een ontuchtige handeling van de aard als bewezenverklaard heeft gepleegd, noch dat zulks is geschied met iemand die de leeftijd van zestien jaren nog niet had bereikt. De bewezenverklaring is derhalve niet naar de eis der wet met redenen omkleed. 4.4. Het middel is terecht voorgesteld. 5. Ambtshalve beoordeling van bestreden beslissing De verdachte, die zich in voorlopige hechtenis bevindt, heeft op 23 januari 2001 beroep in cassatie ingesteld. De zaak is ter terechtzitting van de Hoge Raad van 22 januari 2002 voor de eerste maal behandeld, hetgeen ertoe leidt dat de Hoge Raad uitspraak doet nadat meer dan zestien maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. De rechter naar wie de zaak zal worden verwezen zal die overschrijding bij de strafoplegging dienen te betrekken. 6. Slotsom Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat het tweede en het vierde middel geen bespreking behoeven en dat als volgt moet worden beslist. 7. Beslissing De Hoge Raad: Vernietigt de bestreden uitspraak doch uitsluitend wat betreft de beslissingen ten aanzien van het onder 2 subsidiair tenlastegelegde feit, de strafoplegging en de maatregel van terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege; Verwijst de zaak naar het Gerechtshof te Arnhem opdat de zaak in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan; Verwerpt het beroep voor het overige. Conclusie A-G mr. Jörg (•••) 5. Het hof heeft door te toetsen of inwilliging van het verzoek het ene meisje nogmaals en het andere meisje voor het eerst aan een studioverhoor te onderwerpen noodzakelijk was het juiste, in art. 315 j° 415 Sv neergelegde, criterium gehanteerd. In cassatie kan 's hofs oordeel op dit punt overigens slechts op zijn begrijpelijkheid worden onderzocht. 6. Namens de verdediging is aangevoerd dat omtrent de gelopfwaardigheid van de verklaring van [getuige 1] enorm veel twijfel overblijft. Daarbij wordt gewezen op de inhoud van de verklaring van de door de R-C gehoorde getuige [getuige 3]. 7. De RC heeft in de zaak betreffende dit slachtoffer nog twee getuigen gehoord. 8. Nu het hier gaat om een oordeel over de geloofwaardigheid van de verklaring van [getuige 1], afgelegd bij een studioverhoor, in het geheel van het beschikbare bewijsmateriaal, is het oordeel van het hof reeds hierom niet onbegrijpelijk, dat het juist de taak van de rechter is om aan het bewijsmateriaal dat zich aan hem voordoet die beteke- 22 NEMESIS 2003 nr. 3
nis te verlenen die hem uit een oogpunt van waarheidsvinding verantwoord voorkomt Enige steun hiervoor vind ik in de conclusie van mijn ambtgenoot Fokkens voor, en in HR 8 september 1998, NJ 1999, 62. Dat het hof aan de Doorson-jurisprudentie (EHRM 26 maart 1996, NJ 1996, 741 m.nt. Kn) een argument heeft ontleend om het verzoek af te wijzen - de belangen van de verdediging bij een tweede studioverhoor wegen niet op tegen het traumatische effect dat een dergelijk verhoor op het slachtoffer kan hebben gelet op haar jeugdige leeftijd en de aard van het delict - is in dit licht gezien ten overvloede gegeven, waarbij ik overigens gemist heb een overweging hoe aan de handicaps die de verdediging ondervindt is of wordt tegemoet gekomen. De overweging van het hof dat er voldoende bewijsmateriaal voorhanden is waarin belangrijke steun voor de waarheidsgetrouwheid van de verklaringen van genoemde getuigen kan worden gevonden lijkt mij, tenslotte, een minder gelukkige greep aangezien het er de schijn van heeft dat de reeds gevormde overtuiging van de rechters de afwijzing van het verzoek motiveerde, hetgeen onjuist zou zijn. Het zou echter kunnen zijn dat de formulering van het verzoek in de pleitnota (p. 6: 'indien u overweegt een van beide of beide ten laste gelegde feiten bewezen te verklaren' wordt om aanhouding en een studioverhoor verzocht) aan deze overweging debet is. 9. Bij zijn afwijzing van het verzoek [getuige 2] aan een studioverhoor te onderwerpen heeft het hof overwogen dat de noodzaak van zo'n verhoor niet aannemelijk is geworden 'hoewel [getuige 2] niet op professionele wijze is gehoord maar haar verhaal zeer gedetailleerd aan haar moeder heeft gedaan te minder daar verdachte het feit ontkent.' 10. Zonder nadere motivering, die ontbreekt, valt niet in te zien welke waarde het hof in zijn overwegingen omtrent het verzoek heeft willen hechten aan de omstandigheid dat verzoeker het feit heeft ontkend. Dit brengt reeds mee dat ' s hof s oordeel dat de noodzaak van het verzochte niet aannemelijk is geworden, onbegrijpelijk is. 11. Ambtshalve wil ik - buiten het kader van de (on)begrijpelijke toepassing van het noodzaakcriterium van art. 315 Sv - aan het deels gegronde middel de vraag toevoegen of het hof gebruik mocht maken van de verklaring van een 'close relative' tot bewijs. De verdediging heeft - uit de overweging dat RECHTSPRAAK verzoeken als de onderhavige vanwege de emotionele belasting voor jonge kinderen met de grootste voorzichtigheid en terughoudendheid moeten worden gedaan - niet gevraagd om een verhoor door de rechter, noch om een studioverhoor van het jonge kind ten overstaan van de verdachte of de verdediging. Met andere woorden: buiten aanwezigheid van verdachte en/of verdediging is een studioverhoor wel het allerminste voor de waarheidsvinding. 12. Ik kom hierop vanwege de uitspraken van het EHRM in de zedenzaken P.S. v. Duitsland (20 december 2001, NJB 2001, p. 313, nr. 8) en A.M. v. Italië (14 december 1999, NJB 2000, p. 320, nr. 5). In die zaken was direct bewijs alleen afkomstig van het slachtoffer. In het geval van P.S.: de auditu van de moeder en van een politieambtenaar aangevuld met een later, met het oog op de behandeling in appèl, opgemaakt geloofwaardigheidsrapport van een psycholoog; en in het geval van A.M.: de auditu van elk van beide ouders, aangevuld met een de auditu verklaring van een kinderpsychotherapeut tevens bevattende een beschrijving van de traumatische effecten van het seksuele misbruik). In deze situaties oordeelde het EHRM dat de onmogelijkheid (in de zaak P.S.) om het door derden, waaronder een naaste verwant, bijgebrachte bewijs aan te vechten, en het uitblijven (in de zaak A.M.) van de mogelijkheid om met degenen die de verdachte beschuldigden te worden geconfronteerd, een zodanige schending van het verdedigingsrecht (in de zaak P.S.) resp. een zodanige beperking van het aanvechten van getuigenverklaring (in de zaak A.M.) inhield dat niet van een eerlijk proces in de zin van art. 6 EVRM kon worden gesproken. 13. Hoewel ook in de onderhavige zaak betreffende het slachtoffer [getuige 2] het directe bewijs alleen (de auditu) van het slachtoffer afkomstig is, kan niet gezegd worden (verg. HR 14 april 1998, NJ 1999,73) dat het enige bewijs bestaat uit de de auditu-verklaring van de moeder (bewijsmiddel 6). De inhoud van die verklaring wordt immers bevestigd door een niet in de wettelijke vorm opgemaakt proces-verbaal, relaterende de overhandiging - uit een stapel wasgoed van verzoeker - van een groen t-shirt met daarop een spinnenweb (bewijsmiddel 7), waarover het slachtoffer tegenover haar moeder had gesproken. Voorts is tot bewijs gebezigd de verklaring van verzoeker dat hij een groen t-shirt met daarop een spin bezit, en dat er in [plaats] (p.d., NJ) nog geen sprake was van een relatie tussen het meisje en verzoeker, en dat het meisje in [plaats] is overrompeld (bewijsmiddel 8). Dit laatste kan sporen met de de auditu-verklaring inhoudende dat het slachtoffer door een man meegenomen is in de bosjes. 14. Het middel is gegrond voorzover het de motivering van de afwijzing van het verzoek om een studioverhoor van [getuige 2] betreft. 15. Het derde middel voert aan dat het bewezenverklaarde onder 2 subsidiair niet uit de bewijsmiddelen kan volgen, nu die bewijsmiddelen niets inhouden over een ontuchtige handeling bestaande uit het betasten van de vagina van [getuige 2] noch over haar leeftijd. 16. Het middel slaagt. Uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen kan niet worden afgeleid dat verzoeker bij [getuige 2] een ontuchtige handeling heeft verricht, bestaande uit het betasten van haar vagina, terwijl daaruit evenmin blijkt hoe oud zij was ten tijde van het onder 2. subsidiair ten laste gelegde feit. 17. Het tweede en het vierde middel betreffen de door het hof gelaste maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging. (...) 26. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak doch uitsluitend voorzover het betreft de bewezenverklaring van feit 2. subsidiair, de kwalificatie daarvan en ' s hofs oordeel dat de verdachte strafbaar is ten aanzien van dat feit, alsmede de strafoplegging, met verwijzing van de zaak naar het gerechtshof te Arnhem opdat de zaak in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw kan worden berecht en afgedaan, en tot verwerping van het beroep voor het overige. Noten 1. Dit was de terechtzitting van 24 november 2000, terwijl het arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting van 9 januari 2001. Blijkens het procesverbaal van deze zitting verzet geen der 'partijen' zich tegen het voorstel van de voorzitter om al hetgeen op de zittingen van 24 november en 8 december 2000 aan de orde is geweest aan te merken als op de zitting van 9 januari aan de orde te zijn geweest. Nr. 1592 Hoge Raad 9 juli 2002 Nr. 00772/01, LJN-ru. AE1332 Mrs. Davids, Koster, Van Dorst, De Savornin Lohman, Van Schendel NEMESIS 2003 nr. 3 23
Page 1 and 2: MEI/JUNI 2003 3 OPKOMST EN ONDERGAN
Page 3 and 4: Nemesis en de herrijzenis van de ge
Page 5 and 6: gezin inmiddels door scheiding of o
Page 7 and 8: zijn onderworpen. De bijzondere rec
Page 9 and 10: Naarmate het vreemdelingenbeleid re
Page 11 and 12: zijn de tegendraadse gevolgen van h
Page 13 and 14: punt heeft negatieve gelijkschakeli
Page 15 and 16: ACTUALITE1TENKATERN Samenstelling M
Page 17 and 18: gezien de vakantietoeslag op grond
Page 19 and 20: deeld in schaal 12 en hoger was zel
Page 21 and 22: Nr. 0200209 Mrs. Bloem, Melssen, Mi
Page 23 and 24: vader worden ontvangen in zijn inle
Page 25 and 26: stelsel van het huwelijksgoederenre
Page 27 and 28: sen, tegen S., gedaagde in conventi
Page 29 and 30: was sentenced to seven months' impr
Page 31 and 32: verdediging gestelde vragen beantwo
Page 33 and 34: hoger beroep van 2 november 2000 de
Page 35: hoord kunnen worden, terwijl zij in
Page 39 and 40: 6. Beslissing De Hoge Raad verwerpt
Page 41 and 42: Noten 1. Waarschijnlijk omdat het e
Page 43 and 44: zorgd. De rechtbank heeft voorts in
Page 45 and 46: lijker beschrijving van de situatie
Page 47 and 48: ehoeve van alle huiselijk geweldzak
Page 49 and 50: lijk door het OM wordt gevraagd of
Page 51 and 52: II Some headlines of the discussion
Page 53 and 54: it should be explained that the non
Page 55 and 56: claim that they lack the power or t
Page 57 and 58: vens te verstrekken aan samenwerkin
Page 59 and 60: Economische activiteit of misdrijf?
Page 61 and 62: op werving over de grens opnieuw ve
Page 63 and 64: zaak Kraus heeft het Hof bepaald da
Page 65 and 66: Sinds de tachtiger jaren wordt het
Page 67 and 68: voor de betrokkenheid van verdachte
Page 69 and 70: 'Hé!' riep Knor, 'wat ben je aan h
Page 71 and 72: STRAFPROCESRECHT, BESTUURSPROCESREC

(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?