(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

Art. 250a Sr, lid 1 sub 1 en 2 - 1. Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. degene die een ander door geweld of een andere feitelijkheid of door bedreiging met geweld dwingt dan wel door misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht of door misleiding beweegt zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met een derde tegen betaling, dan wel onder voornoemde omstandigheden enige handeling onderneemt waarvan hij of zij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat die ander zich daardoor tot het verrichten van die handelingen beschikbaar stelt; 2°. degene die een persoon aanwerft, medeneemt of ontvoert met het oogmerk die persoon in een ander land ertoe te brengen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met een derde tegen betaling; (...) vernij-achtige praktijken, ongeacht het soort arbeid of diensten. 5 Als gevolg van (de voorgenomen) ratificatie van het protocol moet Nederland haar huidige wetgeving aanpassen, nu de Nederlandse strafbaarstelling van mensenhandel immers uitsluitend ziet op dwang en uitbuiting voor prostitutie. Inmiddels ligt hiervoor ook een conceptwetsvoorstel klaar. 6 Hierin wordt voorgesteld het bestaande art. 250a Sr te handhaven, inclusief het hier besproken sublid, en de uitbreiding neer te leggen in een nieuw art. 274a Sr. Als argument voor de handhaving van het verbod op vrijwillige werving over de grens wordt aangevoerd dat de regering van oordeel is dat de argumenten die destijds pleitten voor de handhaving van deze bepaling nog steeds valide zijn en dat het artikel een nuttig en aanvullend instrument biedt in de bestrijding van mensenhandel gericht op seksuele uitbuiting. Bovendien, zo wordt gesteld in de memorie van toelichting, kunnen aan de totstandkoming van het protocol geen argumenten worden ontleend die wijzen op handhaving of schrapping van dit artikellid. 7 Zoals gesteld is het echter de vraag in hoeverre dit verbod, voorzover het betrekking heeft op EU-onderdanen, verenigbaar is met het EG-recht. In dit artikel 5. Mensenhandel wordt in art. 3 van het VN-Protocol Mensenhandel gedefinieerd als: het werven, vervoeren, overbrengen van en het bieden van onderdak aan of het opnemen van personen, door dreiging met of gebruik van geweld of andere vormen van dwang, van afpersing, fraude, misleiding, machtsmisbruik of misbruik van een kwetsbare positie of het verstrekken van of ontvangen van betalingen of voordelen teneinde de instemming van een persoon te verkrijgen die zeggenschap heeft over een andere persoon, met het oogmerk van uitbuiting. Uitbuiting omvat tenminste de uitbuiting van prostitutie of andere vormen van seksuele uitbuiting, gedwongen arbeid of diensten, slavernij of praktijken die vergelijkbaar zijn met slavernij, verplichte dienstbaarheid of de verwijdering van organen. Voor de vervulling van de delictomschrijving is het niet nodig dat de verhandelde persoon daadwerkelijk wordt uitgebuit of diens orgaan wordt verwijderd. 6. Conceptwetsvoorstel van 9 juli 2002 ter uitvoering van internationale regelgeving ter bestrijding van mensenhandel en mensensmok- VRIJWILLIGE WERVING EKE GERRITSMA EN MARJAN WIJERS wordt betoogd dat het strafbaarstellen van vrijwillige werving over de grens (en dus ook binnen de EU), terwijl dit binnen Nederland is toegestaan, strijdig is met het Gemeenschapsrecht omdat daardoor sprake is van beperking van de fundamentele vrijheden en van ongeoorloofde discriminatie. Daartoe wordt eerst ingegaan op de wetsgeschiedenis van dit artikellid en daarna op het EG-Verdrag en het vrij verkeer van personen. Wetsgeschiedenis Kern van art. 250a Sr is dat iemand onvrijwillig in de prostitutie brengen of houden en het profiteren daarvan strafbaar is. In twee gevallen speelt dwang c.q. onvrijwilligheid geen rol, namelijk indien het gaat om minderjarigen en indien het gaat om werving van buitenlandse prostituees. In het geval van minderjarigen is het laten vervallen van het dwangvereiste niet vreemd. Eén van de doelstellingen van de opheffing van het bordeelverbod is immers de bescherming van minderjarigen tegen seksueel misbruik. Bovendien ligt dit verbod niet alleen in lijn met de algemene zedelijkheidswetgeving, maar ook met de per 1 oktober 2000 ingevoerde strafbaarstelling van seks met een minderjarige die zich ter prostitutie aanbiedt. 8 Een Belgische prostituee kan zonder problemen legaal in Nederland werken, maar de Nederlandse exploitant die haar in België werft is strafbaar Het niet stellen van een dwangvereiste in geval van werving over de grens is echter minder voor de hand liggend. Uit de wetsgeschiedenis is af te leiden dat hiervoor bewust is gekozen. Hierbij speelde een aantal argumenten een rol. In de eerste plaats wordt in de memorie van toelichting zowel bij het oude art. 250ter Sr als het huidige art. 250a Sr verwezen naar oude verdragsverplichtingen. 9 Het gaat dan om het Internationaal verdrag nopens de bestrijding van de handel in meerderjarige vrouwen uit 1933, dat verplicht tot strafbaarstelling van het aanwerven van meerderjarige vrouwen 'zelfs met haar goedvinden' wanneer dit gebeurt met het oog op het plegen van ontucht in een ander land. 10 Ook in de recente memorie van toelichting wordt als argument voor de handhaving van het verbod kel (nog ongenummerd). 7. MvT Conceptwetsvoorstel van 9 juli 2002, p. 7. Zie voor de argumenten destijds voor de invoering van het verbod op werving over de grens onder andere TK1988-1989,21 027, nr. 3 en nr. 5, TK1991- 1992, nr. 80 en 81 en TK 1998/99, 25 437, nr. 17. 8. Art. 244, 245, 248b Sr. 9. MvT, TK 1988-1989, 21 027, nr. 3; MvT, TK 1996-1997, 25 437, nr. 3; Handelingen 28 januari 1999, TK 1998-1999, nr. 45. 10. Art. 1 van dit Verdrag verplicht staten tot strafbaarstelling van 'Any person who, in order to gratify the passions of another person, procures, entices or leads away, even with her consent, a woman or a girl of full age for immoral purposes to be carried out in another country' ( Stbl. 598, 8 oktober 1935). Met betrekking tot de 'handel in vrouwen' binnen de nationale grenzen blijft het dwangvereiste bestaan. Ook toen deed zich dus het merkwaardige feit voor dat staten op nationaal niveau konden tolereren wat zij op internationaal niveau veroordeelden. Zie voor een uitgebreide bespreking van de verschü- 64 NEMESIS 2003 nr. 3
op werving over de grens opnieuw verwezen naar dit verdrag. Opvallend in dit verband is dat Nederland nooit partij bij het latere VN-Verdrag van 1949 ter bestrijding van mensenhandel en de exploitatie van prostitutie van anderen 11 heeft willen worden, juist omdat dit verdrag tot strafbaarstelling van de exploitatie van vrijwillige prostitutie verplicht. 12 Met andere woorden, strafbaarstelling wanneer sprake is van instemming van betrokkenen was (en is) voor Nederland nu juist een belangrijke reden het 1949-Verdrag niet te ratificeren. Het Nederlandse beleid richtte zich immers (ook toen al) op de bestrijding van onvrijwillige prostitutie en de regulering van exploitatie van vrijwillige prostitutie. 13 Het Hof stelt onomwonden dat prostitutie een economische activiteit in de zin van het EG-Verdrag is Ten tweede dient aanwerving over de grens strafbaar gesteld worden, aldus de toenmalige Minister van Justitie Hirsch Ballin bij de behandeling van het wetsvoorstel inzake het toenmalige art. 250ter Sr, om situaties te ondervangen waarbij twijfel kan bestaan over de vrijwilligheid aan de kant van de vrouw op het moment van vertrek uit het land van herkomst. 14 Ook toen werd hiertegen ingebracht dat dit een niet erg overtuigend argument is. Immers indien geen sprake is van dwang of onvrijwilligheid is er geen reden over te gaan tot vervolging; is wel sprake van dwang dan ligt vervolging in het kader van lid 1 sub 1 van het oude art. 250ter respectievelijk het nieuwe art. 250a voor de hand. Om ter ondervanging van gevallen van twijfel - bedoeld wordt situaties waarin dwang niet of moeilijk is te bewijzen - dan maar alle vormen van aanwerving over de grens strafbaar te stellen is strafrechtelijk een dubieus figuur en bovendien in strijd met de eigen wets- en beleidsuitgangspunten. Zo wordt in het kamerdebat gesteld dat een verbod op vrijwillige aanwerving over de grens strijdig is met het wetsvoorstel, waarin immers vrijwilligheid als kernpunt centraal staat, en tevens een ontkenning vormt van het zelfbeschikkingsrecht van volwassen, mondige buitenlanders die 'geheel bij zinnen en precies wetend wat hen lende verdragen op het gebied van vrouwenhandel ook Marjan Wijers en Lin Lap Chew, Trajficking in Women, Forced Labour and Slavery-Uke Practices in Marriage, Domestic Labour and Prostitution, Utrecht: GAATW/STV 1997/1999. 11. Verdrag tot bestrijding van de handel in personen en de exploitatie van de prostitutie van anderen, in werking getreden op 25 juli 1951, gesloten 2 december 1949. 12. Aldus althans de MvT bij het conceptwetsvoorstel van 9 juli 2002, p. 7. 13. Zie hierover ook bijvoorbeeld Mensenhandel. Eerste rapportage van de Nationaal Rapporteur, Den Haag: Bureau NRM maart 2002, p. 19 e.v. 14. Handelingen Tweede Kamer 20 mei 1992, TK 1991 -1992, nr. 80 en 81. 15. Aldus de VVD bij monde van mw. Rempt-Halmmans de Jongh, Handelingen Tweede Kamer 20 mei 1992, TK 1991-1992, nr. 80, p. 4941. Zie uitgebreid over het kamerdebat: Roelof Haveman en Marjan Wijers, 'Vrouwenhandel als politiek spel', Nemesis 1992 nr. 5, p. 30-35. VRIJWILLIGE WERVING EKE GERRITSMA EN MARJAN WIJERS te wachten staat, voorzien van een deugdelijk arbeidscontract, als buitenlander in Nederland het vak van prostituee wensen uit te oefenen'. 15 Desondanks wordt het verbod op vrijwillige aanwerving in art. 250ter lid 1 sub 2 Sr neergelegd en later in het identiek geformuleerde art. 250a lid 1 sub 2 Sr overgenomen. Bij deze laatste wetswijziging - de opheffing van het bordeelverbod in 2000 - vindt geen discussie meer plaats over de wenselijkheid van dit verbod. Ook een mogelijke strijdigheid met het EGrecht komt niet aan de orde. Valt prostitutie onder het EG-recht? Een eerste vraag is natuurlijk of prostitutiewerkzaamheden überhaupt onder het EG-recht vallen. Deze vraag is door het HvJEG al in de tachtiger jaren beantwoord in de zaak Adoui en meer recent, in 2001, bevestigd in de zaak Jany. In de zaak Adoui en Cornuaille i6 ging het om twee Franse verzoeksters aan wie de Belgische staat weigerde een verblijfsvergunning af te geven 'omdat verzoeksters als barjuffrouwen in een bar van bedenkelijk zedelijk allooi dienst deden'. In lijn met zijn eerdere jurisprudentie bepaalde het HvJEG dat het vrij verkeer van personen weliswaar kan worden beperkt in het kader van de openbare orde, openbare veiligheid en volksgezondheid, 17 maar dat uitzonderingen op grond van de openbare orde strikt dienen te worden geïnterpreteerd waarbij de algemene rechtsbeginselen, zoals het beginsel van non-discriminatie, proportionaliteit en bescherming van fundamentele rechten, van toepassing zijn. 18 Het in het Verdrag neergelegde openbare orde voorbehoud kan door een lidstaat niet gerechtvaardigd worden ingeroepen indien diezelfde activiteiten verricht door nationale onderdanen geen aanleiding geven tot repressieve maatregelen, noch tot andere daadwerkelijke, op de bestrijding van zulke gedragingen gerichte maatregelen. Daarmee bepaalde het Hof impliciet dat activiteiten zoals prostitutie binnen de regels van het vrij verkeer van personen vallen, ook al kan de openbare orde een rechtvaardiging vormen voor beperkingen op dit vrije verkeer. Het Hof eist hiervoor echter dat deze ongewenste activiteiten ook tegen de eigen onderdanen tot een optreden leiden. In de zaak Jany e.a. 19 stelt het Hof onomwonden dat prostitutie, onder voorwaarden 20 , een economische ac- 16. HvJEG 18 mei 1982, Adoui en Cornuaille, gev. zaken C-l 15 en 116/81, Jur. 1982, p. 1665, RV 1982, 111. 17. Art. 39 lid 3, 46 lid 1 en 55 EG-Verdrag. 18. HvJEG 4 december 1974, Van Duyn, RV 1974,40; HvJEG 26 februari 1975, Bonsignore, RV 1975, 58. 19. HvJEG C-268/99, 20 november 2001, JV 2002, 2, RN 2002/2, 1458 m.nt. Elspeth Guild. 20. Om onder het begrip economische werkzaamheden in de zin van art. 2 EG-Verdrag te vallen moet volgens vaste rechtspraak van het HvJEG aan drie voorwaarden zijn voldaan: het moet gaan om reële en daadwerkelijke activiteiten en niet slechts om louter marginale en bijkomstige activiteiten; de arbeid moet worden verricht ten behoeve van een ander persoon en onder zijn gezag in geval het gaat om een werknemer of moet onder eigen verantwoordelijkheid en zonder gezagsverhouding worden verricht als het dienstenverrichters en zelfstandigen betreft; als tegenprestatie moet een beloning worden ontvangen. Zie o.a. HvJEG 23 maart 1982, Levin, 53/81, Jur. 1982, p. 1035; HvJEG 3 juli 1986,LawrieBlum, 66/85, Jur. 1986, p. 2121; HvJEG 25 juli 1991, Factortame II, C-221/89, Jur. 1991, p. 1-3905; NEMESIS 2003 nr. 3 65
Page 1 and 2:
MEI/JUNI 2003 3 OPKOMST EN ONDERGAN
Page 3 and 4:
Nemesis en de herrijzenis van de ge
Page 5 and 6:
gezin inmiddels door scheiding of o
Page 7 and 8:
zijn onderworpen. De bijzondere rec
Page 9 and 10: Naarmate het vreemdelingenbeleid re
Page 11 and 12: zijn de tegendraadse gevolgen van h
Page 13 and 14: punt heeft negatieve gelijkschakeli
Page 15 and 16: ACTUALITE1TENKATERN Samenstelling M
Page 17 and 18: gezien de vakantietoeslag op grond
Page 19 and 20: deeld in schaal 12 en hoger was zel
Page 21 and 22: Nr. 0200209 Mrs. Bloem, Melssen, Mi
Page 23 and 24: vader worden ontvangen in zijn inle
Page 25 and 26: stelsel van het huwelijksgoederenre
Page 27 and 28: sen, tegen S., gedaagde in conventi
Page 29 and 30: was sentenced to seven months' impr
Page 31 and 32: verdediging gestelde vragen beantwo
Page 33 and 34: hoger beroep van 2 november 2000 de
Page 35 and 36: hoord kunnen worden, terwijl zij in
Page 37 and 38: nis te verlenen die hem uit een oog
Page 39 and 40: 6. Beslissing De Hoge Raad verwerpt
Page 41 and 42: Noten 1. Waarschijnlijk omdat het e
Page 43 and 44: zorgd. De rechtbank heeft voorts in
Page 45 and 46: lijker beschrijving van de situatie
Page 47 and 48: ehoeve van alle huiselijk geweldzak
Page 49 and 50: lijk door het OM wordt gevraagd of
Page 51 and 52: II Some headlines of the discussion
Page 53 and 54: it should be explained that the non
Page 55 and 56: claim that they lack the power or t
Page 57 and 58: vens te verstrekken aan samenwerkin
Page 59: Economische activiteit of misdrijf?
Page 63 and 64: zaak Kraus heeft het Hof bepaald da
Page 65 and 66: Sinds de tachtiger jaren wordt het
Page 67 and 68: voor de betrokkenheid van verdachte
Page 69 and 70: 'Hé!' riep Knor, 'wat ben je aan h
Page 71 and 72: STRAFPROCESRECHT, BESTUURSPROCESREC
show all

(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?