De Bedrijfscode Aanleiding, inhoud, invoering en ... - VNO-NCW

edrijfscode 1 07-04-2003 12:09 Pagina 29
3.1 Vragen bij het opstellen en implementeren
van een code
Overzicht 3.1
Vragen bij het opstellen en implementeren van een code
1. Accent op waarden, regels of beiden?
2. Alleen voor eigen medewerkers of ook voor externe
stakeholders?
3. Top-down of bottom-up?
4. Verscheidenheid of eenheid?
5. Bevestigen van de status-quo of veranderen?
1. Accent op waarden, regels of beide?
Duidelijke regels bevorderen helderheid en eenduidigheid.
Dat is vooral belangrijk als grote belangen (zoals veiligheid en
gezondheid) in het geding zijn, of als men sancties wil verbinden
aan overtreding van de code.
Alléén vertrouwen op regels heeft enkele grote nadelen:
a) Regels zijn nooit sluitend.
Niet alle handelingen zijn in regels te vatten. Er blijft altijd
een grijs gebied. Een teveel aan regels werkt verstarrend en
leidt tot ondoorzichtigheid. Regels kunnen bovendien worden
ontweken en lopen vaak achter op ontwikkelingen.
b) Regels doen weinig appèl op eigen verantwoordelijkheid.
Een teveel aan regels maakt medewerkers monddood, bevordert
onzekerheid en conformisme, wekt wantrouwen en
werkt daardoor demotiverend.
Het voordeel van waarden is dat zij een meer open karakter
hebben, een groter beroep doen op eigen inzicht, initiatief en
verantwoordelijkheid, en daardoor meer stimulerend werken.
Het is ook mogelijk een combinatie te maken van waarden en
regels. Bij regels zijn er altijd achterliggende waarden waarop
kan worden gewezen. Het is ook mogelijk om in een code alleen
de belangrijkste regels op te nemen en meer uitgewerkte
deelcodes te maken (zie eerder paragraaf 2.4).
29
Een absoluut tegenstander van regels
is Henk-Willem van Dorp, directeur
van installatiebedrijf Van Dorp Installaties:
“Globaal gezien houdt 98%
van de mensen zich redelijk aan regels.
2% misdraagt zich, 1% komt in
contact met justitie. Als je regels
maakt, heeft die 98% daar last van,
want die zouden zich toch wel aan de
regels houden, terwijl die 2% zich
toch misdraagt. Hoe meer regels je
maakt, hoe meer mazen en hoe meer
mitsen en maren je creëert. Bovendien
gaat de regel de norm worden in
plaats van fatsoen en normbesef. Dus
regels lossen niets op. Ik heb gezegd:
‘We maken zo weinig mogelijk regels.
Je mag hier in dit bedrijf wel regels
hanteren, maar die gelden alleen
voor jezelf. We hebben principes en
uitgangspunten waaraan je optreden
wordt getoetst.’ ”