2003/001

1e graad 13
AV Biologie 1 lestijd 1e jaar en 1 lestijd 2e jaar en wetenschappelijk werk Biologie 1 lestijd 2e jaar
4.6 Organisatorische uitgangspunten
4.6.1 Teamwerking, vakgebonden en vakoverschrijdend overleg
Bij de uitwerking van leerplandoelstellingen voor de eerste graad zijn zowel de verticale als de horizontale samenhang
zeer belangrijk. De verticale samenhang legt immers het verband met de eindtermen van het basisonderwijs en
kijkt vooruit naar de tweede en derde graad van het secundair onderwijs. De horizontale samenhang legt het
verband met andere vakken of vakoverschrijdende gebieden van de eerste graad secundair onderwijs.
Om een verticale samenhang tot stand te brengen worden in het secundair onderwijs de doelen van wereldoriëntatie
uit het basisonderwijs overgenomen door verschillende vakken, waaronder biologie (naast de vakken geschiedenis,
aardrijkskunde, technologische opvoeding), en op een meer systematische wijze verder uitgewerkt. Tevens vormen
de leerinhouden van de cursus biologie van de eerste graad, samen met deze van andere vakken, het basispakket
voor een verdere uitdieping in een aantal studierichtingen in de tweede en derde graad van het secundair onderwijs.
Het spreekt dan ook voor zich dat een goede aansluiting met het basisonderwijs en met de tweede en derde graad
onontbeerlijk is om de vooropgestelde verticale samenhang te bereiken.
Een horizontale samenhang komt in de biologie o.a. tot stand telkens gebruik wordt gemaakt van begrippen, relaties,
structuren of methodes, aangeleerd in andere vakken van dezelfde graad, of telkens leerinhouden uit de biologie in
andere vakken worden aangewend. Het ligt echter ook voor de hand dat het biologieonderwijs tevens de nodige fundamenten
helpt leggen voor het bereiken van de eindtermen binnen vakoverschrijdende gebieden, zoals leren leren,
sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie en milieueducatie. De realisatie van alle geformuleerde
eindtermen voor vakoverschrijdende thema's zal echter een zaak worden voor de hele school. Een
fundamentele basis daartoe is het nauwgezet uitwerken van het schoolwerkplan.
Om al deze vormen van verticale en horizontale samenhang te kunnen realiseren is grondig overleg vereist tussen
biologieleerkrachten onderling en met collega's van andere vakdisciplines; een degelijk teamwerk is dus een
absolute noodzaak. Ongetwijfeld is hier voor het pedagogisch college een belangrijke taak weggelegd.
4.6.2 Gebruik van handboeken en cursussen
Om de efficiëntie van het onderwijs- en leerproces te optimaliseren zal men er over waken dat naast de eindtermen
ook de andere na te streven leerplandoelstellingen en uitbreidingsdoelstellingen aan bod komen. De wijze waarop dit
in de aangeboden handboeken wordt gerealiseerd, zal in belangrijke mate de keuze van de gebruikte boeken en/of
de aangewende werkstructuren bepalen.
Als wordt geopteerd voor het maken van een eigen cursus, zal men er in elk geval nauwgezet op toezien de
leerinhouden op een zo bevattelijk mogelijke wijze aan te bieden. Men besteedt daartoe voldoende aandacht aan de
lay-out en aan de figuren. Teksten worden zoveel mogelijk met voorbeelden geïllustreerd.
Met het oog op evaluaties worden in de cursus, waar mogelijk, ook oefeningen ingelast. Oefeningen voor
zelfevaluatie kunnen leerlingen toelaten eigen tekorten op te sporen en zullen eventueel de aanzet vormen voor het
bijsturen van het leerproces.
4.6.3 Aanbevolen tijdsgebruik
Voor de realisatie van het leerplan worden zowel in het eerste als in het tweede leerjaar 25 lestijden voorzien. Het
aanbevolen tijdsgebruik voor elk hoofdstuk is aangegeven bij de pedagogisch-didactische wenken. Deze aanpak
laat aan de leerkracht nog voldoende ruimte voor een eigen inbreng.
4.6.4 Jaarplan
Bij het opstellen van een jaarplan, wat voor elke leerkracht verplicht is, zal rekening worden gehouden met het aantal
lestijden aangegeven in de pedagogisch-didactische wenken; dit aantal is evenwel niet bindend maar indicatief. De
leerkracht is vrij zelf de volgorde van de lesonderwerpen vast te leggen. Uiteraard zullen de keuze van het optioneel
pakket en de seizoengebonden observatiemogelijkheden bepalend zijn.
4.6.5 Vakoverschrijdende eindtermen
De doelstellingen in dit leerplan sluiten nauw aan bij de vakgebonden eindtermen van de eerste graad, die in de
eerste kolom worden aangeduid met het decretale nummer.
Daarnaast levert de leraar biologie ook zijn bijdrage tot de realisatie van de vakoverschrijdende eindtermen.
Vakoverschrijdende eindtermen (VOE) zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder
meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten kunnen worden gerealiseerd. Ze zijn in eerste
instantie een opdracht voor het hele schoolteam. Om uit te maken hoe alle vakoverschrijdende eindtermen op
schoolniveau kunnen gerealiseerd worden, zijn afspraken tussen de collega’s van alle vakken nodig. Het is
aangewezen om deze afspraken formeel vast te leggen in het schoolwerkplan.