2003/001

1e graad 43
AV Biologie 1 lestijd 1e jaar en 1 lestijd 2e jaar en wetenschappelijk werk Biologie 1 lestijd 2e jaar
B8
B9
B9
B20
Specifieke doelstellingen:
de leerlingen
beschrijven voor de instandhouding
van het menselijk lichaam
kunnen verduidelijken dat het
opnemen, het transport en de
verwerking van voedingsstoffen en
zuurstofgas hierbij een belangrijke rol
spelen;
kunnen de samenstelling van het bloed
omschrijven
kunnen de functie van het bloed
omschrijven
kunnen voorbeelden geven van
toepassingen van hun biologische
kennis in het dagelijks leven.
B9 kunnen het verschil tussen slagaders,
aders en haarvaten verwoorden.
Leerinhouden 2 de jaar Pedagogisch didactische wenken
bloed
vaste en vloeibare bestanddelen van
het bloed
functies van het bloed
3.2 Bouw en functie van de bloedvaten
aders
slagaders
3.1.1 Om de samenstelling te onderzoeken gebruikt men oxalaathoudend en
niet-oxalaathoudend bloed van een slachtdier.
Het voorkomen van een stremstof (fibrinogeen) wordt afgeleid uit de stremming
van niet-oxalaathoudend bloed. Plasma zonder fibrinogeen wordt serum
genoemd.
Door het oxalaathoudend bloed te centrifugeren of door het in de koelkast te
bewaren (enkele druppels tolueen toevoegen) kan men de vaste bestanddelen (de
cellen) scheiden van het plasma. Macroscopisch kan men waarnemen dat het volume
rode bloedcellen groter is dan het volume witte. Men wijst op de aanwezigheid
van rode bloedkleurstof of hemoglobine.
De microscopische bouw van rode bloedcellen, van witte bloedcellen, van bloedplaatjes
en hun relatieve aantallen kan men observeren op een handelspreparaat
of op een afbeelding. Het absolute aantal cellen van elke soort per volume-eenheid
wordt meegedeeld.
In vers plasma kan men, met behulp van teststrookjes, glucose en eiwitten
aantonen.
De helderrode kleur van zuurstofrijk bloed wordt geïllustreerd door zuiver zuurstofgas
in oxalaathoudend bloed te brengen; de donkerrode kleur van zuurstofarm
bloed bekomt men door toevoeging van koolstofdioxide.
3.1.2 Uiteraard kunnen de verschillende functies en de samenstelling van het
bloed geïntegreerd behandeld worden.
Reeds in vorige hoofdstukken kwamen het vervoer van nutriënten, van zuurstofgas
en van koolstofdioxide aan bod. Deze gegevens worden verder aangevuld
met het transport van afvalstoffen en van warmte. Men wijst er op dat zuurstofgas
op de hemoglobine van de rode bloedcellen gebonden wordt.
De witte bloedcellen spelen een rol bij de verdediging van het lichaam door de
productie van antistoffen en door fagocytose; dit proces kan onder andere door
middel van film worden verduidelijkt.
Men vermeldt dat bloedplaatjes nodig zijn voor de omzetting van fibrinogeen tot
fibrinedraden (bloedstremming).
De bouw van de aders en van de slagaders wordt, samen met deze van het hart,
bestudeerd tijdens de dissectie van een (varkens)hart. Men laat de verschillen in
kleur en in bouw van de vaatwanden (wanddikte, elasticiteit) vaststellen. De bloedstroom
in haarvaten kan met een microscoop of met een stereoloep in de staartvin
van een aquariumvisje waargenomen worden.
De functie van de bloedvaten wordt samen met de bouw behandeld. De aanwezigheid
van kleppen en de zin van de bloedstroom in aders worden geïllustreerd met