2003/001

1e graad 19
AV Biologie 1 lestijd 1e jaar en 1 lestijd 2e jaar en wetenschappelijk werk Biologie 1 lestijd 2e jaar
B13
B21
B13
B21
B23
B15
B13
B17
B23
U
U
U
U
Specifieke doelstellingen:
de leerlingen
kunnen eenvoudige determineertabellen
gebruiken.
kunnen een aantal kenmerkende
organismen uit een biotoop herkennen
en benoemen door gebruik te maken
van een eenvoudige determineersleutel;
kunnen eenvoudige grafische
voorstellingen en tabellen interpreteren
kunnen in een biotoop gerichte
waarnemingen verrichten
kunnen de delen van een zaadplant
benoemen en aanduiden
herkennen en benoemen van veel
voorkomende planten, dieren en
zwammen in het verkende biotoop
kunnen verklaren wat de betekenis is van
de groene plant als verdamper van bodemwater.
kunnen verklaren wat de betekenis is van
de groene plant als producent van voedsel.
kunnen verklaren van het begrip levensgemeenschap.
met voorbeelden voedselrelaties tussen de
organismen in een levensgemeenschap:
voedselketens aantonen.
Leerinhouden Pedagogisch didactische wenken
3.2 Gebruik van eenvoudige determineertabellen
3.3 Verkenning van een biotoop
kenmerken van bladeren
bladeren verzamelen en herkennen
gebruik van determineertabellen
veel voorkomende bomen en struiken
zwammen en dieren
4. Relaties in de natuur
4.1 Betekenis van de groene plant als
verdamper van bodemwater en als
producent van voedsel
4.2 voedselketen voedselweb
producenten, consumenten en reducenten
Om later determineerwerk mogelijk te maken, wordt, aan de hand van levend of
gedroogd materiaal, een afzonderlijke les gegeven over de bladstudie. Hierin komen
begrippen in verband met bladstand, bladrand en nervatuur aan bod; ook het verschil
tussen enkelvoudige en samengestelde bladeren wordt verduidelijkt.
Elke leerkracht stelt zelf één of meer eenvoudige determineertabellen op, aangepast
aan de in het bezochte biotoop te benoemen organismen. Voor het herkennen
kunnen zowel selectief gekozen afbeeldingen als al dan niet geïllustreerde dichotome
tabellen gebruikt worden. Men zorgt ervoor in de tabellen geen begrippen op te
nemen die de leerlingen nog niet kennen of die niet worden verduidelijkt tijdens de
oefening. Uiteraard is het niet noodzakelijk telkens tot op de soort te determineren.
Een excursie is verplicht.
Het is noodzakelijk dat de namen van veel voorkomende planten (eventueel ook van
sierplanten en van cultuurgewassen), dieren en zwammen als parate kennis bijgebracht
worden.
We verwijzen hier verder naar de inleiding van het leerplan: hoofdstuk 4.3.4; studie
van een biotoop.
Op http://determinatie.tripod.com/ vind je een interactieve determineertabel van 29
veel voorkomende bomen en struiken. De determinatie gebeurt a.d.h. van
tekeningen. Op het einde krijg je foto’s en informatie van de gevonden boom/struik.
In het 1 ste leerjaar wordt slechts occasioneel aandacht besteed aan de aspecten
van verdamping en voedselopbouw. Deze onderwerpen komen uitgebreid aan
bod in het 2 de jaar
De voedselrelaties tussen deze organismen, op het terrein geobserveerd of in de
literatuur opgezocht, laten toe voedselketens op te stellen en de begrippen prooi en
predator te verduidelijken. Het belang van groene planten, die de basis vormen van
nagenoeg alle voedselketens, wordt onderstreept.
De waarnemingen tijdens de excursie kunnen van die aard zijn dat het nuttig is reeds
de begrippen habitat en niche te omschrijven, hoewel deze werden opgenomen in
het leerplan van het tweede jaar.
Als uitbreiding van het begrip voedselketen worden de termen producent (opbouwer),
consument (verbruiker) van de eerste, tweede, derde, ... orde en reducent (opruimer)
aangeleerd Dit dient zeker in het tweede leerjaar te gebeuren