2003/001

1e graad 49
AV Biologie 1 lestijd 1e jaar en 1 lestijd 2e jaar en wetenschappelijk werk Biologie 1 lestijd 2e jaar
U
U
U
U
U
U
U
U
Specifieke doelstellingen:
de leerlingen
groep verklaren.
kunnen de relatie tussen aangeleerd of
verworven gedrag en ervaring (of
oefening) verklaren.
kunnen de relatie tussen aangeleerd of
verworven gedrag en nabootsing
verklaren.
kunnen de relatie tussen aangeleerd of
verworven gedrag en inprenting verklaren.
kunnen het begrip inzichtshandeling
omschrijven.
kunnen de samenstelling van een
bijenstaat geven.
kunnen de taakverdeling in de staat
toelichten.
kunnen de relatie tussen aangeboren
gedrag, het behoud van de soort en het
overleven van de staat weergeven.
Leerinhouden 2 de jaar Pedagogisch didactische wenken
2. Aangeleerd of verworven gedrag
3. Inzichtshandelingen
HET LEVEN IN EEN BIJENSTAAT -
OPTIONEEL PAKKET
1. Samenstelling van een bijenstaat
2. Taakverdeling in de staat
- gevecht om het leiderschap (hanen, herten, mensapen);
- voedingsrangorde (wolven, leeuwen, kippen).
Door ervaring (of oefening) aangeleerd gedrag:
- openen van hazelnoten door eekhoorn;
- vinden van voedsel in een doolhof door muizen.
Door nabootsing aangeleerd gedrag:
- openen van melkflessen door koolmezen;
- "aardappelwassen" door makaak-apen.
Door inprenting aangeleerd gedrag:
- volgreacties van kuikens bij eenden en ganzen;
- inprenting voor het leven tijdens de gevoelige periode.
Hierbij bespreekt men dat sommige dieren in staat zijn het ervarene enigszins in
onderdelen te ontleden (want ze handelen doelmatig, aangepast aan de situatie
van het ogenblik):
- mensapen gebruiken hulpmiddelen of werktuigen om aan voedsel te komen
(op elkaar stapelen van kisten, ineenschuiven van bamboestokken);
- zeeotters leggen een steen op hun borst en slaan er de schelpen van weekdieren
op stuk;
- apen gooien met stokken om zich te verdedigen.
Aantal lestijden: 2
De boeiende levenswijze van honingbijen en hun sociale organisatie worden best
behandeld ter gelegenheid van een bezoek aan een imker of aan een bijententoonstelling.
Een film kan een geschikt alternatief zijn.
Er wordt op gewezen hoe men de koningin kan onderscheiden van de darren en
van de werksters.
Het belang van de koningin en van de darren m.b.t. de voortplanting wordt benadrukt.
Ook de opeenvolgende taken die werksters uitvoeren naargelang hun
leeftijd worden belicht.
De volgende begrippen kunnen ter sprake komen: raat, voorraadcel, darrencel,
werksterscel, moerdop, koninginnenbrij, wasklier, angel, zwerm, bruiloftsvlucht,
darrenslag.
Het gedrag van bijen vormt het uitgangspunt om aangeboren gedrag bij dieren te
bespreken. Al zal men dat onderwerp hier niet zo uitgebreid kunnen behandelen
als in het optioneel pakket "Gedrag van dieren", toch zal de nadruk gelegd worden
op de relatie tussen aangeboren gedrag, het behoud van de soort en het
overleven van de staat.