Betekent winstrecht ook recht op winst? - Stibbe

B. Bier
In de gevallen van bovengenoemde uitspraken werd steeds (bijna)
alle winst gereserveerd. Veel lastiger is natuurlijk de situatie waarbij de
vennootschap wel dividend uitkeert, maar een aandeelhouder meent dat
het dividend te laag is. Ook daar zal aan de orde zijn dat een gedeelte van
de winst gereserveerd is, maar dit zal in de ogen van die aandeelhouder te
hoog zijn. Hier zal dus ook weer de bovenstaande toets moeten worden
uitgevoerd. Voordat ik verder op deze situatie inga (in 4.3.3.), wil ik eerst
stilstaan bij de diepere betekenis van de term vennootschappelijk belang.
6.4.3 Uitkering en vennootschappelijk belang- noodzakelijk eigen vermogen
Wat onder vennootschappelijk belang verstaan moet worden is niet
gemakkelijk te beantwoorden. In de literatuur lopen de meningen hierover
nogal uiteen. Ik beperk mij tot het noemen van twee stromingen, de
zogenaamde holistische leer en de resultante leer. 63 In de holistische leer
geldt dat de vennootschap een eigen belang heeft naast de belangen van
de andere deelgenoten. Maeijer 64 formuleert het vennootschappelijk be
lang als het belang dat de vennootschap heeft bij haar eigen gezonde
bestaan, uitgroei en voortbestaan met het oog op het door haar te bereiken
doel. Van der Grinten, aanhanger van de resultante leer, ziet het vennoot
schappelijke belang meer als uitkomst van een belangenafweging tussen
allen die bij de vennootschap zijn betrokken. 65
Ik meen dat voor beide opvattingen wat te zeggen valt. 66 In de
normale situatie waarbij binnen de vennootschap besluiten worden ge
nomen en transacties worden aangegaan zal veelal de resultante leer de
boventoon voeren. Maar als het er echt op aan komt dan zal het gezonde
voortbestaan van de vennootschap, ook op lange termijn, de doorslag
toegelicht. De algemene vergadering van aandeelhouders die over de winstbe
stemming beslist, dient niet slechts het vennootschapsrechtelijk belang bij winstreservering,
maar ook het belang van de (minderheids)aandeelhouder(s) bij het
ontvangen van dividend in haar beslissing te betrekken.”
63 Zie voor een uitgebreide behandeling A.J.A.J. Eijsbouts, ‘Elementaire beginselen
van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap’, in: A.J.A.J. Eijsbouts e.a.,
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereni
ging 2010-1), Deventer: Kluwer 2010, § 5.2.
64 Asser/Maeijer 2-111 2000, p. 366.
65 Van der Heijden/Van der Grinten 1992, nr. 231.
66 Ik heb mijn twijfels bij het nut van de discussie, mede vanwege het feit dat niets zo
veranderlijk is als de maatschappelijke opvatting over het meest optimale richtsnoer.
Zie ook Assink in zijn oratie B.F. Assink, De Januskop van het ondernemingsrecht (oratie
Rotterdam), Deventer: Kluwer 2010, par. 5.2, die meent dat de bestaande inzichten,
mits gecombineerd, waardevolle aanknopingspunten bevatten voor de taakopdracht
van de bestuurders.
194