Download de scriptie - Wetenschapswinkel Geneeskunde en ...

Hoofdstuk 2 – Theoretisch kader
In dit hoofdstuk wordt aan de hand van een theoretisch model; het Job‐Demand‐Control‐Support
Model van Karasek (Karasek & Theorell, 1990), beschreven hoe de psychosociale arbeidsbelasting
van ambulancemedewerkers kan worden gemeten. Allereerst wordt het begrip psychosociale
arbeidsbelasting uitgelegd en wordt duidelijk hoe het begrip wordt toegepast in dit onderzoek
(paragraaf 2.1). Vervolgens wordt het theoretisch model toegelicht (paragraaf 2.2). Daarna komen de
belangrijkste begrippen uit het model aan bod. Bij de begrippen worden voorbeelden uit de praktijk
gegeven, waarna wordt ingegaan op de bestaande literatuur. Uiteindelijk worden de hypothesen
geformuleerd op basis van de bestaande literatuur (paragraaf 2.3 tot en met paragraaf 2.5).
2.1 Psychosociale arbeidsbelasting
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2009; TNO, 2010) omschrijft psychosociale
arbeidsbelasting als, oorzakelijke factoren in de arbeidssituatie die stress teweeg kunnen brengen. Bij
psychosociale arbeidsbelasting gaat het om eventuele lichamelijke en psychische klachten die
veroorzaakt kunnen worden door het werk. Een hoge psychosociale arbeidsbelasting wordt
gekenmerkt door een hoge werkdruk en een hoge herstelbehoefte na een dag werken. Stichting van
de Arbeid (2006) geeft aan dat werktempo en omgang met collega’s of cliënten/patiënten invloed
kan hebben op het functioneren en de herstelbehoefte van de medewerkers. Deze invloed kan
groter worden wanneer er tijdens het werk sprake is van bijvoorbeeld geweld, discriminatie of werke
onder tijdsdruk zonder hulp van collega’s (De Jonge, 2007, 2008). Ook ambulancemedewerkers
kunnen te maken krijgen met psychosociale arbeidsbelasting, zij krijgen regelmatig te maken met
een disbalans tussen de taakeisen ofwel de hoeveelheid werk en het werk wat zij op dat moment aan
kunnen. Redenen hiervoor zijn, dat ambulancemedewerkers vaker dan bijvoorbeeld
kantoormedewerkers, te maken krijgen met moeilijke omgangssituaties met patiënten en hun
familie, emotionele belasting, pijn en dood, weinig vrije tijd en nachtdiensten (Bosi, Luz, Griep,
Gollner & Tavares, 2010). Wanneer er sprake is van disbalans wordt de herstelbehoefte groter en
neemt de psychosociale arbeidsbelasting van de ambulancemedewerker toe (De Jonge, 2007, 2008).
Ambulanceorganisaties willen stressvolle werksituaties, waarbij de psychosociale arbeidsbelasting
toeneemt vermijden. Een vereiste van een ambulancemedewerker is dat hij of zij fit en scherp
genoeg is voor het maken van de juiste beslissingen en het correct uitvoeren van de werkzaamheden
(Ambulancezorg Nederland, 2011; Gaillard, 2002).
De ambulancezorg is door de jaren heen langzamerhand omgevormd naar een geavanceerde
vorm van medische zorg. Binnen deze sector wordt dan ook veel van het mentale vermogen van de
Psychosociale arbeidsbelasting van ambulancemedewerkers 13