Zicht op kwetsbaarheid

62
Zicht op kwetsbaarheid
naar voren. 168 Hieruit blijkt dat bij kwetsbare moslima’s een ‘uitgesproken behoefte kan bestaan aan
affectie, liefde en erkenning en dat dit gezocht wordt binnen de familiebanden, vriendschappen maar
ook in de romantische liefde’. 169 Zij menen dat deze behoefte ‘kan leiden tot het aangaan van risicovolle
(liefdes)relaties, wellicht in de hoop op echte affectie’ en ‘tot het opzoeken van ‘foute vrienden’ of
een radicale groep waarbij extreme loyaliteit gevraagd en gegeven wordt’. 170 Deze factoren kunnen de
kwetsbaarheid om geronseld te worden voor de jihad vergroten. 171 De methodes die Wessels en Dijkman
en Buijs et al. beschrijven, vertonen grote overeenkomsten met de loverboymethodiek waarin het aangaan
van een relatie en/of verregaande vriendschap of een romantische liefde wordt ingezet om een
kwetsbare jongere emotioneel afhankelijk te maken en te isoleren van zijn/haar familie en vrienden met
het doel het slachtoffer in een uitbuitingssituatie te brengen. 172 Voor het beantwoorden van de vraag in
hoeverre de wijze van ronselen voor ISIS en mensenhandel daadwerkelijk overeenkomen is evenwel
meer onderzoek nodig.
3.3.5 De vraag of er sprake kan zijn van uitbuiting bij minderjarigen die worden
geronseld
Het is de vraag of ook sprake is van uitbuiting in de zin van het mensenhandelartikel 173 wanneer
minderjarigen worden geronseld voor ISIS. In art. 237f lid 1 sub 2 Sr is onder andere strafbaar gesteld
degene die een minderjarige werft met het oogmerk van uitbuiting. Het is de vraag of degene die
werft voor de gewapende strijd (apart strafbaar gesteld in artikel 205 Sr) zich in sommige gevallen
óók schuldig maakt aan mensenhandel. Daarvan is sprake indien het oogmerk bij het werven 174 ook
op uitbuiting is gericht. Zeker in het geval waarin de geworven persoon nog niet naar Syrië is afgereisd,
zal dit oogmerk moeilijk zijn vast te stellen. Factoren die bij de beoordeling van het oogmerk
van uitbuiting betekenis toekomt, zijn de aard en duur van de verrichte werkzaamheden, de beperkingen
die de tewerkstelling meebracht voor het slachtoffer en het eventuele economisch voordeel
dat door de werver is behaald. 175 Relevant is ook dat de Hoge Raad recent heeft geoordeeld dat bij de
168 Wessels en Dijkman hebben voor hun studie een vragenlijst uitgezet bij 155 Amsterdamse moslima’s, van wie het
overgrote gedeelte (85,8 %) tussen de 16 en 26 jaar oud was. Vervolgens hebben zij 12 moslima’s geselecteerd voor
een narratief biografisch interview (Wessels en Dijkman, 2012).
169 Ibid: p. 102.
170 ‘De dynamiek van zo een groepsproces kan leiden tot het overschrijden van de eigen grenzen uit angst voor het
verlies van vriendschap en affectie’ (Ibid: p. 102).
171 ‘Het zou goed zijn om aandacht te hebben voor de ontwikkeling van deze meiden en de specifieke behoefte aan
liefde en erkenning. Wellicht is het niet overdreven te stellen dat voor meisjes het socialisatieproces anders verloopt
dan bij jongens en dat voor meiden de vormgeving van de verhouding tot hun sociale omgeving wellicht van grotere
invloed op hun socialisatieproces is dan bij jongens. Aandacht voor de kwetsbaarheid die daarvan uit kan gaan
is misschien wel essentieel voor het verkleinen van de persoonlijke en sociale risico’s, zoals slachtoffer worden van
seksueel en fysiek geweld en ronseling voor de ‘jihad’ (Ibid: p. 102).
172 Zie voor de loverboymethode onder meer Nationaal Rapporteur, 2009; Nationaal Rapporteur, 2013; Verwijs et al.
2011; Commissie Azough, 2014.
173 Opgenomen in artikel 273f Sr.
174 Naast werven is het ook mogelijk dat de ronselaar het slachtoffer vervoert, opneemt of huisvest met het oogmerk
hem of haar uit te buiten. Uit het rapport van de AIVD blijkt onder meer dat ‘minderjarigen hulp krijgen van ISISleden
in Syrië en Irak bij hun uitreis, […] veelal buiten hun ouders om’ (AIVD, 2016: p. 7). Waar deze hulp uit bestaat,
wordt daarentegen niet beschreven. Interessant is om na te gaan of ronselaars een rol spelen in het vervoeren,
overbrengen, huisvesten of opnemen van minderjarigen. Deze bestanddelen maken onder meer deel uit van art.
273f Sr inzake mensenhandel.
175 HR 27 oktober 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI7099, NJ 2010/598, r.o.v. 2.6.1.