Zicht op kwetsbaarheid

Kinderen die binnen families worden uitgebuit (familiale uitbuiting)
Roma-kinderen
75
4.1.4 Gearrangeerde kindhuwelijken en de link met mensenhandel
Een thema dat minder in termen van uitbuiting en mensenhandel wordt bezien is dat van de huwelijken
van Roma-kinderen. 40 Het gaat hier doorgaans om informele huwelijken die niet voor de Nederlandse
wet worden gesloten. 41 Hoewel dit soort kindhuwelijken 42 niet in elke Roma-familie plaatsvindt, en over
deze huwelijken op individueel gezinsniveau heel anders kan worden gedacht, lijken huwelijken van
Roma-kinderen in Nederland voor te komen. 43 Het ontbreekt evenwel aan kwantitatieve data om uitspraken
te kunnen doen over de omvang van deze problematiek. In het rapport van Sollie et al. wordt
gesteld dat kindhuwelijken binnen de gemeenschap ‘zeer gebruikelijk’ zijn, maar wordt niet duidelijk
waaraan deze informatie is ontleend. 44 In een recent rapport van Rutten et al. valt op dat over de leeftijd
waarop kinderen binnen de Roma-gemeenschap trouwen geen overeenstemming bestaat onder de respondenten;
zo geeft één respondent aan dat de leeftijd lag op twaalf tot zestien jaar, een ander observeert
een stijgende leeftijd van dertien tot veertien jaar naar zestien tot zeventien jaar en weer een andere
respondent is van mening dat de leeftijd ruim boven de achttien jaar ligt. 45
Hoewel over de vorm waarin kindhuwelijken binnen Roma-gemeenschappen in Nederland zich voordoen
weinig onderzoek voorhanden is, lijkt een constante in de beschrijvingen die wel aanwezig zijn
het relatieve ontbreken van zeggenschap van bruid en bruidegom over het eigen trouwen. 46 Anders dan
een huwelijk tussen twee partners die bewust voor elkaar kiezen, betreft het huwelijk veeleer een betrekking
tussen de betrokken families, meer specifiek de ouders van het meisje en haar toekomstige schoonfamilie.
47 Het gaat in deze gevallen, waarin ouders het huwelijk van hun kinderen regelen, dus om gearrangeerde
(informele) kindhuwelijken. Deze huwelijken zijn niet onproblematisch. Wereldwijd worden
zij inmiddels beschouwd als instituten die de vrijelijke ontwikkeling van kinderen in de weg staan. De
zorgen over de uithuwelijking van kinderen lijken op nationaal niveau bovendien een voorname motivator
te zijn geweest meer beleid te ontwikkelen ten aanzien van het tegengaan van huwelijksdwang.
40 Sollie et al. 2013: p. 46, Veneman, 2014: p. 15 e.v.
41 Volgens Rutten et al. gaat het bij informele huwelijken om ‘huwelijken die worden gesloten op een wijze die afwijkt
van de vorm die is voorgeschreven door het recht van het land waar het huwelijk tot stand komt’ (Rutten et al. 2015:
p. 4, 23 en 25).
42 Met een kindhuwelijk wordt, in het spoor van Rutten et al. bedoeld ‘huwelijken waarbij ten tijde van huwelijkssluiting
ten minste één van de huwelijkskandidaten de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt’ (Rutten et al. 2015:
p. 24 en 47)
43 Sollie et al. 2013: p. 79. Zie ook Veneman, 2014 en Rutten et al. 2015.
44 Sollie et al. 2013: p. 79. In onderzoek van het Trimbos-instituut naar schoolverzuim onder Roma-meisjes blijkt dat
veel van de bevraagde gemeenten de problematiek van het op jonge leeftijd trouwen herkennen (Trimbos-instituut
2012, p. 20 e.v). In het onderzoek van Rutten et al. 2015 geven enkele respondenten aan dat kindhuwelijken binnen
de Roma-gemeenschappelijk ‘gebruikelijk’ zijn. De onderzoekers merken op dat de respondenten deze inschatting
koppelen aan de waarde die wordt gehecht aan trouwen op jonge leeftijd. Een andere respondent geeft aan niet met
Roma-kindhuwelijken in aanraking te komen en observeert alleen huwelijken boven de leeftijd van 18 jaar. In totaal
zijn in het onderzoek drie respondenten genoemd.
45 Rutten et al. 2015: p. 64.
46 Zo ook Veneman, 2014, die de vraag opwerpt of in het geval van gearrangeerde huwelijken niet per definitie sprake
is van huwelijksdwang indien het kinderen betreft.
47 Sollie et al. 2013: p. 46. die in een recent verschenen onderzoek concluderen dat het huwelijk bij Roma en Sinti aan
te merken is ‘[…] als een overeenkomst, die plaatsvindt tussen families die afspraken met elkaar maken over onder
andere de bruidsprijs en de woonplaats van het paar’. De geraadpleegde respondenten in dat onderzoek typeerden
het Roma- en Sintihuwelijk als ‘een zakelijke overeenkomst tussen twee families ten aanzien van de huwelijkspartners’
(Rutten et al. 2015: p. 80 en 143).