Zicht op kwetsbaarheid

70
Zicht op kwetsbaarheid
4.1 Roma-kinderen
4.1.1 Roma in Nederland en het beleid
De afgelopen veertig jaar heeft de Nederlandse overheid vanuit verschillende invalshoeken en met wisselende
intensiteit aandacht gehad voor de Roma-gemeenschappen. 1 Daarbij ging het onder meer om
de vraag hoe de integratie (‘inclusie’) van Roma in de Nederlandse samenleving kan worden bevorderd,
bijvoorbeeld door het voorkomen van schoolverzuim en het verhogen
van de arbeidsparticipatie. 2 Aan dit perspectief ligt vooral
de geschiedenis van Roma als gediscrimineerde en structureel
gemarginaliseerde bevolkingsgroep ten grondslag. 3 Later is de
beleidsmatige aandacht verschoven naar een perspectief met een
meer repressief karakter 4 , waarin niet alleen de inclusie van Roma-gemeenschappen
centraal stond, maar tevens de handhaving
van Nederlandse wet- en regelgeving – óók van criminaliteit die
‘It is evident that Roma children are often perceived
as units of malleable and easily controllable
labour due to their parents’ low economic
status, which places them in vulnerable situations
conducive to labour exploitation’ [Ahrin,
2012].
vanuit deze gemeenschappen plaats zou vinden. 5 Beide perspectieven zijn duidelijk te herkennen in de
overheidscommunicatie over het ‘Roma-beleid’ van de Nederlandse overheid in het afgelopen decennium.
6 Daarin gaat het steeds om ‘grenzen stellen en perspectief bieden’. 7
Vanuit beide perspectieven staan kinderen die deel uitmaken van Roma-gemeenschappen in toenemende
belangstelling. Die is bijvoorbeeld te zien aan de oprichting van het samenwerkingsprogramma
‘Aanpak uitbuiting Roma-kinderen’, waarbij verschillende ‘proeftuingemeenten’ zijn aangesloten. 8 Het
programma is bedoeld om de betrokken gemeenten mogelijkheden te geven beleid te ontwikkelen over
1 Zie voor een overzicht van de ontwikkelingen in het Nederlandse beleid omtrent Roma: Jorna, 2013; Jorna, 2014.
2 Ibid.
3 Zie daarover uitgebreid: Van Baar, 2014: p. 60. Zie ook een rapport van de European Roma Rights Centre and People
in Need, waarin wordt opgemerkt: ‘Certainly trafficking exists and its impact on Roma is grave. But it does not explain
the migration of Roma, which is due largely to structural poverty, marginalisation and discrimination’ (ERRC,
2011: p. 1).
4 Sollie et al. spreken over de overgang van een ‘welzijnsaanpak’ naar een ‘beheersbeleid’, waarin handhaving en
repressie centraal staan (Sollie et al. 2013: p. 72).
5 Rodrigues en Van Baar spreken over een ‘repressief doelgroepenbeleid’ en zijn daarover kritisch; volgens hen leidt
zo een beleid tot stigmatisering en doet het geen recht aan de veelzijdige achtergrond van Roma-families die zich in
Nederland bevinden (Rodrigues en van Baar, 23 juli 2015, ‘Discriminatie: fraudebestendige meter in Roma-wijk’, NRC
Handelsblad). Zie ook Van Baar, 26 oktober 2013, ‘Roma worden weer zigeunerboeven’, Trouw. Van Baar observeert dat
sprake is van ‘[…] eenzijdige aandacht voor rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding’. Zie ook Davidović en
Rodrigues, 2010.
6 Zie voor een recent voorbeeld de brief van de ministers van Veiligheid en Justitie en Sociale Zaken en Werkgelegenheid
aan de Tweede Kamer inzake de stand van zaken met betrekking tot het programma ‘Aanpak uitbuiting Romakinderen’.
Daarin schrijven de bewindspersonen dat een ‘[…] belangrijk uitgangspunt van het programma is dat
perspectief bieden aan kinderen en handhaven van regelgeving gelijk op moeten gaan. Handhavend optreden is een
voorwaarde om uiteindelijk ook perspectief te kunnen bieden aan het kind.’ Brief van de ministers van VenJ en SZW
d.d. 14 april 2015 inzake de stand van zaken m.b.t. de aanpak uitbuiting Roma-kinderen.
7 Zie voor deze terminologie Kamerstukken II 2008/09, 31 700 XVIII, nr. 90, p. 3. In deze zgn. ‘Roma-brief’ zet de minister
de uitgangspunten van zijn gezamenlijke aanpak met ‘Roma-gemeenten’ uiteen. Naast de primair gedecentraliseerde
benadering, het uitgaan van generiek beleid en het betrekken van de Roma-gemeenschap bij dat beleid is het
vierde uitgangspunt ‘grenzen stellen en perspectief bieden’: ‘Dat wil zeggen gelijke rechten en plichten, rechtshandhaving,
maar tegelijkertijd ook hulp bieden’.
8 Zie voor de meest recente brief over de laatste stand van zaken m.b.t. het programma de voornoemde brief van de
ministers van VenJ en SZW d.d. 14 april 2015 inzake de stand van zaken m.b.t. de aanpak uitbuiting Roma-kinderen.