In hierdie uitgawe

SA se nr. 1-skedonk
‟n Toyota-bakkie van 1976 waarvan “net die voorruit nog padwaardig was” is
Woensdag in die Noord-Kaap van die pad getrek.
In sy 40 jaar as verkeersman het hy nog nie so ‟n onpadwaardige voertuig
gesien nie, het Moses Alfonse, hooflisensiebeampte van die Sol Plaatjemunisipaliteit,
Woensdag gesê.
“Dit was net die voorruit wat reg was, maar die ruitveërs was stukkend.”
Alfonse was Woensdag op pad werk toe, toe hy die gehawende bakkie in die
township Galeshewe gewaar het.
Hy het die bakkie afgetrek. Toe hy sy identiteitskaart aan die bakkiebestuurder
wys, het die bestuurder weggestap.
‟n Kollega het Alfonso se motor kom haal en Alfonso het agter die stuurwiel
van die bakkie ingeklim om dit tot by die toetsterrein te bestuur. Só ‟n rit het hy
in sy 40 jaar as verkeersman ook nog nie beleef nie, het hy gesê.
“Die bakkie het net twee ratte en jy moet daarom baie stadig ry. Dit spring oor
die pad. Die bande is glad en nie gebalanseer nie en die skokbrekers in ‟n
skokkende toestand. Ek was vreesbevange. “By die toetsterrein het ons die
bakkie van nader bekyk. “Wat my die bangste gemaak het, is dat daar ‟n 5
liter-plastiekwaterbottel langs die enjin vasgemaak is. Dit voer brandstof
na die vergasser. Die bottel lek. Dis ‟n ontploffing wat wag om te gebeur.
“Niks werk nie. Nie die voorligte, agterligte, ruitveërs of flikkerligte nie. Alles
wat los is, is met draad aanmekaar gebind.”
Die deurpanele en sitplek is aan flarde. Selfs die bakwerk is haglik, hoewel dit
op die oog af darem na ‟n bakkie lyk.
“Die eienaar, ‟n Zimbabwiër, het my later kom sien. Hy het die bakkie verlede
jaar vir ‟n hele R5 000 by ‟n Suid-Afrikaner gekoop. “Hy het glo al sy geld
probeer terugkry. Ons het hom aangeraai om na die polisie te gaan en ‟n klag
in te dien.” Die Zimbabwiër is beboet en die bakkie geskrap. Op die pad mag
dit nooit weer nie.
Organ Donors in SA
There are around 45 000
Registered Organ Donors in
SA. That's less thatn 0.1% if the
population. Come on SA...
register TODAY.
by OrganDonorSA
'Kapitalisme sorg die beste vir mense'
Deesdae praat almal van die einde van kapitalisme. Sommige
mense maak te veel geld terwyl die meeste mense blykbaar nie
16
genoeg het nie. Bose bankbase het nou almal – insluitend die staat
– se geld gevat.Hier in Suid-Afrika is dit erger, want Jan Alleman
word daagliks vertel van die uitbuiting van armes deur die
verskriklike sakelui wat belasting ontduik.Wel die feite oor
kapitalisme is in werklikheid die teenoorgestelde, want nog nooit in
die wêreld se geskiedenis was so baie mense so ryk nie.Die mense
wat in ‟n ander stelsel geleef het soos sosialisme het nie die keuses
en die rykdom wat mense onder kapitalisme het nie.‟n Tipiese
voorbeeld is aftreebeplanning. The Economist het al in 2007 berig
dat meer as 800 miljoen mense spaar vir hul oudag.Benewens
Europa waar die staat moontlik vir jou op jou oudag sal sorg, het die
pensioenstelsels in die res van die kapitalistiese wêreld meegebring
dat mense wêreldwyd vir die eerste keer in die geskiedenis kan
aftree – nie met bietjie staatshulp nie – maar op hul eie.Nie al die
mense se aftrede is ten volle onafhanklik nie, maar die
bymekaarmaak van bates het ‟n baie groot verskil gemaak vir
miljoene.Die 800 miljoen mense was net meer as 25% van die
wêreld se bevolking tussen 15 en 64 jaar en amper 40% van die
wêreld se werkers – onthou nie almal werk vir vergoeding nie.In die
1950‟s was daar byna geen maatskappy-pensioene nie en selfs
baie min staatswerkers het ‟n pensioen gehad.Bismarck het die
eerste staatspensioen belowe in die 1880‟s vir mense ouer as 65
toe die gemiddelde Duitser sowat 52 jaar oud geword het – dus nie
regtig van toepassing op die meeste mense nie.Vandag het die
kapitalisme en die “onregverdige” stelsel die meeste mense
onafhanklik gemaak op hul oudag.Baie van hulle sal dalk nog moet
ekstra spaar of langer werk maar in lande wat deur diktators regeer
word of wat ander ekonomiese stelsels het, is daar min mense wat
dit kan bekostig om op te hou werk.Daar is sekerlik vorms van
kapitalisme en sekere reëls wat verbeter en beter toegepas moet
word, maar dit is baie meer volhoubaar as die welsynstaat soos dit
in Europa en dele van Latyns- Amerika toegepas word en wat op
die rand van ‟n afgrond staan.Volgens ‟n Unicef-verslag verlede jaar
het die persentasie inkomste van die wêreld se rykste 20%
mense,gedaal vanaf 87% in 1990 tot 82,8% in 2007.Ja dit is steeds
ongelyk maar dit verander redelik vinnig, namate meer welvaart in
meer lande geskep word.China en Indië maak goeie vordering en
ek glo Afrika sal in die volgende dekade kan bykom mits kapitalisme
toegelaat word om sy werk hier te doen. Die armste mense se deel
van die inkomste het van 0,8% gegroei tot 1%.Nie goed genoeg nie,
maar die 20 armste lande word almal regeer deur diktature,
despotiese families of dit is lande waar die ekonomiese stelsel
kommunisties van aard is.Studies van Angus Maddeson – ‟n
Nederlandse geskiedkundige ekonoom – wys dat vanaf Jesus se
geboorte tot 1820, met die koms van die nywerheidsrevolusie, die
gemiddelde mens met minder as 1% per jaar verryk is.Daarna het
die per capita-inkomste met sowat 2% gestyg tot na die Tweede
Wêreldoorlog toe dit met ongeveer 2,5% gestyg het.Na 1980 en die
bewind van Reagan en Thatcher asook die Chinese se
kapitalistiese revolusies het dit nader aan 3% geskuif.Een van die
redes vir ‟n land soos China se sukses is privatisering. China het
meer as 100 000 maatskappye aan die bestuur en/ of aan nuwe
eienaars verkoop plus sowat 5 miljoen plase toegelaat om hul eie
produkte te verkoop.
Oos-Europa het ook geprivatiseer in die 1990‟s en dele van Asië
soos Viëtnam het ook in die laaste dekade daarmee begin.
In die ou Wes-Europa, waar die welsynstaat onbekostigbaar geword
het en lande soos Griekeland en Italië op hul knieë gedwing het, sal
die staat nou baie meer op die private sektor moet staat maak.Een
van die redes waarom die Amerikaanse ekonomie goed herstel van
die onlangse ekonomiese krisis is omdat sy ekonomiese beleid
buigsamer is en sy ondernemings mededingender.Duitsland self
moes vakbonde vasvat en meer werksplekke vrymaak van
staatsinmenging. Dit beteken nie die einde van vakbonde nie – net
dat vakbonde deesdae in suksesvolle lande hulself meer as vennote
in groei sien as in onsuksesvolle lande.Suid-Afrika sal binnekort ‟n
paar besluite moet neem en dit is in almal se belang dat dié besluite
op grond van die regte feite oor kapitalisme geneem 16 word.
Die stelsel wat mense toelaat om jou eie vrugte te pluk het by verre
die beste resultate aan die mensdom gegee.
Mike Schüssler van Economists.co.za en ‟n vorige wenner van
Sake 24 se Ekonoom van die Jaar-wedstryd. 16