dissertacia-myrzabaeva.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
деңгейін төмендету әдісімен темекі өсімдіктерінде канцерогендерді<br />
төмендету әдісі жетілдірілген. Өсімдіктердің ген-инженерлік өзгерістеріне<br />
басқа да мысалдар ретінде, көкнәрдің есірткі заттарының төмен деңгейде<br />
болатын түрлерінің шығарылуы, өсімдіктердің вирустарға төзімділігін<br />
жоғарылату және де қызанақ жемісіне антиоксиданттардың қосылуын айта<br />
кетуімізге болады [160, 173- бет].<br />
РНК - интерференция әрекетіне қарсы жауап ретінде вирустар<br />
өсімдіктердің иммундық тұрақтылығының молекулалық механизміне қарсы<br />
ерекше стратегия тапты [161]. РНК- интерференцияға қарсы ең тиімді және<br />
қолданбалы контрмера болып молекулалық – иммундық механизмінің<br />
вирустық супрессиясы болып табылады. Мысалы, көптеген вирустар RNAiды<br />
тиімді тоқтатып қоя алатын ерекше ақуыз супрессорларды кодтайды (viral<br />
supressors of RNAi (VSR)). Өсімдіктердің қорғаныс жүйесіне қарсы тұру үшін<br />
вирустық VSR экспрессиясы себепті болжамдар қозғауда. Ол болжамдар<br />
РНК- интерференцияның бастапқы қызметі өсімдіктердегі патогенге қарсы<br />
тұру болып табылады [161, 14385-бет]. Қазіргі көптеген вирустық ақуыздар<br />
VSR деген атпен белгілі, себебі олар бастапқыдан патогендік немесе<br />
вируленттіктің факторы ретінде белгілі болды, өйткені олардың<br />
экспрессиясы вирустық аурудың түзілуімен белгілер амплитудасын<br />
анықтайды [162]. Көбіне бұл ақуыздардың экспрессиясы вирустық<br />
репликациялардың негіздеуші факторы емес. Бірақ вирустық супрессорлар<br />
тиімді аккумуляция және инфекция барысында вирустардың таралуы үшін<br />
қажет [164]. Қазіргі кезде супрессорлық белсенділікке ие көптеген вирустық<br />
ақуыздар табылды. Бірақ олардың жұмысының биохимиялық механизмі<br />
әдебиеттерде жақын арада пайда болды. Соңғы молекулалық, биохимиялық<br />
және құрылымдық әр түрлі VSR зерттеулер RNAi супрессиясының<br />
механизмін толық қарауға мүмкіндік берді. Барлық вирустық<br />
супрессорлардың ортақ қасиеті болып RNAi-дың әр түрлі кезеңінде оның<br />
қорғаныштық жүйесіне қарсы әсер ету болып табылады. Бұл қарсылық<br />
әрекеті вирус пен өсімдік арасында күрделі және қиын «эволюциялық<br />
күрестің» интенсивті мысалы бола алады. Вирустық супрессор мен<br />
өсімдіктердің RNAi механизмі арасындағы коэволюция, сонымен қатар,<br />
өсімдіктің қорғаныс жүйесіне вирустың бейімделуінің қиындылығын<br />
дәлелдеп отыр [164].<br />
1.7.3 RNAi вирустық супрессорының (Tombusvirus P19) биохимиялық<br />
қасиеті.<br />
РНҚ- интерференцияға қарсы жауап ретінде вирустар эволюциялық<br />
даму барысында осы механизмді бұзу мақсатында вирустық супрессорлық<br />
ақуызтарды кодтай бастады. Бүгінгі таңда вирустық супрессорлар РНҚинтерференцияның<br />
кілтті сатыларын бұзу немесе «алдау» амалдарын тапты<br />
[165]. Келесі мысалда біз РНҚ-интерференция механизмінің қызметін<br />
тежейтін вирустық супрессор Р19 - ақуызына тоқталамыз.<br />
38
Change language