dissertacia-myrzabaeva.pdf

Сәйкесінше жапырақ ұлпасында Моко-ға деген қажеттіліктің жоғары болуы
жаңа өркеннің қалыпты өсіп-дамуы үшін маңызды азоттың, уреид
формасында тасымалдану қажеттілігімен байланысты [Веги Ивонн].
Үшінші тәжірбиеде 28-күндік A. hortensis өсімдігін үш түрлі тұз
концентрациясында: 0, 100 және 200мMNаСl-да өсіріп, жапырақ және
тамырын КДГ және АО ферментінің активтілігіне талдау жасадық.
Жапырақтағы КДГ- ферментінің активтілігі тұзды стресте 1,9 - 2,5 есеге
артса, тамырында бақылаумен салыстырғанда 2 - 3,8 есеге артқанын
байқаймыз (сурет 41).
Сурет 41 - Тұзды стреспен (0,100 және 200мMNаСl) өңделген
A.hortensis өсімдігіндегі жапырақ және тамырындағы ксантиндегидрогеназа
ферментінің активтілігі.
КДГ ферментінің өсімдіктерде стресс жағдайында артуы немесе жауап
ретіндегі синтезі туралы мәліметтер аз. Тұзды стресс жағдайында КДГ және
АО ферментінің жоғарылауы өсімдік ұлпасын зақымдаушы оттегінің активті
формалары мөлшерінің көп болуымен байланысты [242]. КДГ ферменттері
сәйкесінше стресс жағдайында активтілігін арттырып, көп мөлшерде
уреидтерді синтездеуі қажет. Себебі, уреидтер стресс жағдайында бос
радикалдардың синтезін эффективті бейтараптандырушы антиоксидант
болып табылады [243]. Тұзды стресс жағдайында райграс өсімдігінде КДГферменті
активтілігінің артуы біздің нәтижелерімізге ұқсастықты көрсетті.
Бұл нәтиже бойынша стресс жағдайында КДГ- ферменті органикалық азотты
төменгі С:N қатынасында ксилемадан жер үсті мүшелеріне тасымалдауға
қатысады. Тұзды стресс өсімдіктерде фотосинтез қарқындылығын
төмендетеді, яғни жапырақта синтезделген көмірсулардың тамырға
жеткізілуі төмендейді [244]. Осы жетіспеушілік КДГ ферментінің
активтілігін арттырып, уреид синтезін жоғарылатады. Уреид арқылы азоттың
тасымалдануы аспарагин, глутаминмен салыстырғанда төмен 1:1 С:N
қатынасында тамырдан сабаққа жеткізіледі. Азотты тамырдан сабаққа
77