dissertacia-myrzabaeva.pdf
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3.6. Биотикалық стресс - өсімдіктердегі вирустық инфекцияның<br />
таралуы<br />
3.6.1. TBSV вирусының Nicotiana benthamiana өсімдігінде ауру<br />
көрінісінің сипаты<br />
Зерттеу тәжірибелері барысында кызанақтың ергежейлі бұталы<br />
(Tomato Bushy Stunt Virus) вирусы қолданылды. Tombusviridae тұқымдасының<br />
өкілі – TBSV вирусы – оң полярлы, бір тізбекті РНК- молекуласынан тұрады<br />
[252]. Ұзындығы – 4800 нуклеотидтен тұрады, салмағы 41 кДа болатын 180<br />
бірдей ақуызды суббірліктерден тұратын қабықшамен қапталған. TBSV –<br />
вирусы бес түрлі ақуызды кодтайды: Р33 және Р92 вирус репликациясын<br />
жүзеге асырады және геномдық РНҚ- молекуласынан трансляцияланады<br />
[253], Р41- капсидті ақуыз, сгРНҚ1- ден трансляцияланады, Р19- ақуызы<br />
нуклеазды активтілік супрессоры және иесінің ағзада қозғалуына жауап<br />
беретін – Р22 ақуызы – сгРНҚ2- ден трансляцияланады [254].<br />
Алынған in vitro транскрипттер 30-35 күн жылыжайда өскен N.<br />
benthamiana өсімдіктеріне механикалық жолмен инокуляцияланды.<br />
Сурет 44 - Сол жақта – бақылау өсімдік, ортасында- вирустың жабайы<br />
типімен инфекцияланған өсімдік коллапсқа ұшыраған көрінісі, ал оң жақта –<br />
Р19 белогы дефектіге ұшыраған өсімдік.<br />
N.benthamiana өсімдіктерінде вирустық жұқтырылу 5, 7, 10, 14-ші<br />
күндері байқалды. Вируспен жұқтырылғаннан кейін 5-7 күндері өсімдіктерде<br />
ауыру сипаттары байқалды.<br />
Вируспен зақымданған аймақтар сарғайып, некроз симптомдарын<br />
тудырды. Жабайы типті TBSV – вирусымен зақымдалған өсімдіктердің<br />
жоғары жапырақтары қабыршақтана бастады (сурет 44). Қабыршақтанудың<br />
пайда болуы антивирустық РНҚ- интерференция механизмінің басталғанын<br />
көрсетеді. Бірақ, р19 ақуызы дефектті болған мутантты өсімдіктер 2 аптадай<br />
аурумен күресуден соң өсуін қалыпты жалғастыра берді (сурет 44). Ал<br />
81
Change language