Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda - Bilig

More documents

Recommendations

Info

ilig 2002 Yaz Sayı 22 Tezkirelerde dikkat çeken ikinci önemli husus ise mukaddimelerdir. Mukaddime geleneği ve mukaddimede bahsedilen konular açısından tezkirelerin Molla Câmî ile beraber bir düzen sağladığı ve aynı şekilde devam ettiği görülmektedir. Ancak bazı mukaddimelerin kısa, bazılarının ise uzun ve teferruatlı olduğu görülmektedir. İçerik açısından da paralellikler görülmektedir. Tezkireciler, bu bölümde Allâh'a hamd ettikten sonra insanın ve "söz"ün önemine dikkat çeker, şiir ve şâirlik hakkındaki görüşlerini aktarır, şiirin caiz olduğunu ve şairliğin yüce bir mertebe olduğunu ispat etmeye çalışır ve şâirlerin isimlerinin unutulmaması için tezkirelerini kaleme aldıklarını ifade ederler (Macit, Şubat 1993:6). Bu çerçeve açısından bakılınca Molla Câmî'nin şiir ve şâir konusunda fikirlerini kısaca anlattığı görülür. Tezkireccilik açısından asıl kapsamlı mukaddimenin Devletşâh'la başladığı görülmektedir. Devletşâh Tezkiresi, Molla Câmî'ye göre çok daha uzun bir mukaddime ile başlar. O, mukaddimesinde Allah'a hamd ettikten sonra, insanın yaratılışından ve yeryüzüne halife olmasından, ona verilen konuşma yeteneğinden bahseder. Ardından çok teferruatlı bir şekilde söz söylemenin ne kadar büyük bir nimet olduğunu ve insanı diğer varlıklardan ayırdığını anlatır. Daha sonra da şiir ve şâirlik hakkındaki görüşlerini, şâirliğin kutsallığını dile getirir. Nevâî'nin mukaddimesinin çok kısa olduğu ve bu tür konulara girmediği görülmektedir. O, kendisinden önce kaleme alınan tezkireleri zikrettikten sonra, Hüseyin Baykara döneminde yetişen şâirlerin unutulmasını önlemek için tezkiresini kaleme aldığını vurgular (Nevâî,1995:3). Anadolu tezkirecilerinden Sehî Bey'in eserinin mukaddimesi de Nevâî'ninki gibi kısa ve özdür. Ancak Sehî Bey, tezkiresinde Devletşâh'ın bahsettiği meselelere de değinir. İnsanın yaratılışını, mükemmelliğini, sözün önemini, şiirin kutsallığını dile getirir. Ardından kendinden önce yazılmış Herat tezkirelerine dikkat çeker. Sehî Beyden sonra kaleme alınan tezkire Latîfî'ye aittir. Latîfî, Anadolu tezkireleri içinde mukaddimesi, kapsamlı olan tezkirelerden birisidir. Onun mukaddimesi daha çok Devletşah'ın mukaddimesine benzer. Latîfî, Devletşâh'ın anlattığı şeyleri tekrarlar ve biraz da geliştirir. Şiir ve şâirlik hakkında bazı tespitlerde bulunur. Özellikle Divan edebiyatı geleneği ve mecaz-hakikat ilişkisi açısından yaptığı tespitler, halen önemini korumaktadır. Latîfî'den sonra mukaddimeler benzer üsluplarla devam eder. Kimi zaman kısa, kimi zaman kapsamlı olarak aynı şeyler anlatılır. 112
Çetindağ, Eleştiri Terimleri Açısından Herai Mektebi Tezkirelerinin Anadolu Tezkirelerine Tesiri Tezkirelerde çok açık benzerlik gösteren özelliklerden birisi de "biyografik bilgi" geleneğidir. Daha önce de belirtildiği gibi bu ilim dalı, tezkirecilikten önce ortaya çıkmıştır. Herat ekolü tezkirelerinden çok önce metod açısından kuralları tespit edilen biyografi geleneğinde şablon bellidir ve her şair için aşağı yukarı aynı şeylerden bahsedilir. Bu yüzden hem Herat Ekolü tezkirelerinde, hem XVI. yüzyıl Anadolu tezkirelerinde, biyografi geleneği hep aynı minval üzere devam etmiş, kayda değer bir farklılığa rastlanmamıştır. Ancak yine de, bütün tezkirelerde biyografik bilgi aktarımı tamamen aynıdır, anlamı çıkarılmamalıdır. Hatta bu konuda her tezkirecinin kendine göre bir üslubu vardır da denilebilir. Konu biraz da tezkirecinin kişiliği ve bilgiye ulaşma becerisi ile ilgilidir. Çünkü aynı yüzyıl veya aynı ekol içinde bazen çok büyük farklılıklar görülmektedir. Mesela Molla Câmî ile Devletşâh arasındaki fark veya Sehî Bey ile Âşık Çelebi arasındaki fark gibi. Bazı tezkireciler biyografik bilgiden şâirle ilgili her türlü, dedikoduya varıncaya kadar, bilgiyi anlarken bazıları çok az ve öz bilgi vermek gerektiğini, tezkirelerinin fazlasını kaldırmayacağını beyan etmişlerdir. Şimdi ana hatlarıyla da olsa; tezkirelerin biyografik bilgiye yaklaşımı ile ilgili tutumlarını irdelemeye çalışalım: İlk tezkire, yani Baharistân ile başlayalım. Câmî'nin, Baharistân'ı hazırlarken düzeniyle, tertibiyle, kısacası herşeyiyle ideal bir tezkire hazırlamak gayesiyle yola çıktığı söylenemez. Onun yaptığı işte biraz keyfilik söz konusudur. Hoşuna giden, beğendiği şâirlerden küçük bir demet seçerek tezkiresini oluşturur. Aynı keyfilik içerikte de görülür ve her şâirin biyografisi farklı şekilde anlatılır. Kısacası Câmî'nin az ve öz anlatarak küçük bir tezkire yazdığı görülmektedir. Çoğu şâire kısaca değinilmiş ve az bilgiyle yetinilmiştir. Câmî, şâirlerin mahlaslarını vermiş, asıl isimlerinden pek söz etmemiştir. Ayrıca O, şâirlerin doğduğu ve yaşadıkları memleket isimlerini vermek yerine, hangi hükümdar zamanında yaşadıklarını vermekle yetinmiştir. Şâirlerin kişilik ve mizacları ile ilgili ise çok az bilgiye rastlanmaktadır. Câmî, şâir başına ortalama üç beyit örnek vermiştir. İkinci tezkire ise Devletşâh Tezkiresidir. Bu tezkire, birçok açıdan Baharistân'dan ayrılır. Herşeyden önce Devletşâh'ın gayesi tam bir tezkire hazırlamaktır; bu amaç doğrultusunda ömrünün uzun bir kısmını bilgi ve belge toplamakla geçirir. Bu yüzden şâirler hakkında -hem biyografik ve 113
Page 1 and 2:
Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda Ya
Page 3 and 4:
Başak Avcılar, Asya Tipi Üretim
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
A Farewell to Asiatic Mode of Produ
Page 29 and 30:
Yerel Kalkınma Stratejisi İçinde
Page 31 and 32:
Gürbüz, Yerel Kalkınma Stratejis
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Tourism and Safranbolu Model in the
Page 49 and 50:
Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki
Page 51 and 52:
Çelik, Tarih ve Tarihi Roman Aras
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62: Çelik, Tarih ve Tarihi Roman Aras
Page 67: ___________________________________
Page 70 and 71: ilig 2002 Yaz Sayı 22 bir tema ola
Page 72 and 73: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Taşçaynar
Page 74 and 75: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Yazar, Filof
Page 76 and 77: ilig 2002 Yaz Sayı 22 b. Sovyetler
Page 78 and 79: ilig 2002 Yaz Sayı 22 korku komple
Page 80 and 81: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Aytmatov, bu
Page 82 and 83: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bir kudret-i
Page 84 and 85: ilig 2002 Yaz Sayı 22 ERHAT, Azra,
Page 86 and 87: ___________________________________
Page 88 and 89: ilig 2002 Yaz Sayı 22 de "ithaftı
Page 90 and 91: ilig 2002 Yaz Sayı 22 "Ey, vatanı
Page 92 and 93: ilig 2002 Yaz Sayı 22 yim. Tâhir
Page 94 and 95: ilig 2002 Yaz Sayı 22 nin bütün
Page 96 and 97: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bu ithaflard
Page 98 and 99: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Haşim'in sa
Page 100 and 101: ilig 2002 Yaz Sayı 22 nûn mektebi
Page 102 and 103: ilig 2002 Yaz Sayı 22 8 Sanat anla
Page 104 and 105: Kaynaklar bilig 2002 Yaz Sayı 22 A
Page 106 and 107: Analysis of the Term "Dedication" i
Page 109 and 110: Eleştiri Terimleri Açısından He
Page 111: Çetindağ, Eleştiri Terimleri Aç
Page 115 and 116: Çetindağ, Eleştiri Terimleri Aç
Page 117 and 118: Latîf Çetindağ, Eleştiri Teriml
Page 131 and 132: The Influence of the Herat School T
Page 133 and 134: Türk Edebiyatında Kaside Dr. Yaş
Page 135 and 136: Aydemir, Türk Edebiyatında Kaside
Page 163 and 164:
Aydemir, Türk Edebiyatında Kaside
Page 165 and 166:
Aydemir, Türk Edebiyatında Kaside
Page 167 and 168:
Kaside in Turkish Literature Dr. Ya
Page 169 and 170:
Ümumtürk Edabiyyatı Araşdırıc
Page 171 and 172:
Hüseynoğlu, Ümumtürk Edabiyyat
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183:
183
Page 186 and 187:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bir zamanlar
Page 188 and 189:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 lerini ele a
Page 190 and 191:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 "Türkmenced
Page 192 and 193:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 PARLATIR, İ
Page 194 and 195:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 ma amacı ta
Page 196 and 197:
ilig 2002 Kış Sayı 20 si bulundu
Page 198 and 199:
ilig 2002 Kış Sayı 20 molojiyle
Page 200 and 201:
ilig 2002 Kış Sayı 20 LÂM'Î Ç
Page 202 and 203:
ilig 2002 Kış Sayı 20 bir çalı
Page 204 and 205:
ilig 2002 Kış Sayı 20 çeviri ya
Page 206 and 207:
Bilig’de yayımlanması kabul edi
Page 208 and 209:
Kaynaklar Dizini a) Süreli yayınl
Page 210 and 211:
Payments to the authors and referee
Page 212:
c. For books The name(s) of author(
show all

Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda - Bilig

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?