Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda - Bilig

More documents

Recommendations

Info

ilig 2002 Yaz Sayı 22 Tolstoy'un tarihsel araştırmaları ile tarihçinin araştırmaları arasında bir ilişki kuran Karl R. Popper, tarihî roman yazarının tarihçiden farklı olarak aydınlatılmamış ayrıntılara girdiğine işaret eder. Tolstoy, savaşı yönlendiren meçhul fertlerin dünyalarını da gözler önüne sermiştir. Bizim, Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşunu anlatan romanlarımızda da, yazılmış tarih kitaplarından farklı olarak meçhul kişilerin dünyalarına, günlük yaşantılarına, zevklerine ve tarihsel olayların meydana gelmesinde rol oynayan küçük ayrıntılara girilmiştir. Elbette bunlar, yazarların kurgu dünyasının ürünüdürler. Tarih yazmada önemli unsurlardan biri de tahkiyedir. Tarih yazıcılığı 17. yüzyıla kadar edebiyatla iç içedir. Tahkiyenin tarih yazımına bilimsel anlamda girişi 19. yüzyılda W. Ranke iledir. İlhan Tekeli, tarihçinin ortaya koyduğu metni bir varsayım olarak görmekte ve tarihçinin kullandığı dilin asıl gayesinin bu varsayımı gizlemek olduğunu söylemektedir: "Tarih yazımında anlatı biçiminin ikna ediciliğinin arkasında toplumsal yaşamın sürekliliğine ilişkin güçlü sezgi yatmaktadır. Oysa ne tarihin yararlandığı belgeler ne de insanın deneyi sürekli değildir. Anlatı yolunu seçen tarihçi bu kesikli olaylardan, belge ve bilgilerden sürekliliği olan bir öykü kurar. Sürekliliğin kurulması gerçekte yaratıcı bir faaliyettir. Genellikle bir heykel tıraşın mermeri yontarak heykeli çıkarmasına benzetilir. Tarihçi de yaratıcı bir sanatkâr gibi kopuk olaylar arasında gizli bulunan hikâyeyi ortaya koymaktadır. Burada yaratıcı sözcüğünün çekiciliğinin gizlediği bir olguya dikkat çekmek gerekir. Tarihçinin ortaya koyduğu anlatı ancak bir varsayımdır. Oysa tarihçinin yazarken kullandığı dil, bunun varsayım olduğunu gizleyen bir dildir. Okuyucuya kendi varsayımlarını geliştirme olanağı bırakmayan bir otorite ile anlatılmaktadır." (Tekeli, 1998: 68) Tarihçi gerçeği ortaya koyar nitelikte bir tahkiye sunmak mecburiyetindedir. Fantezi ve hayal gücünü kullanamaz. Çünkü belgeler ve vesikalarla anlattıklarının gerçek olduğu iddiasındadır. Tarih metni oluşturulurken yaşanmış olandan, tarihsel kayıt ya da belgelere, oradan yeniden kurulan tarihsel olguya, sentez ve tahkiye ile metne gelinir. Romancı ise, tarihçinin sunduğu malzemeyi aynen kullanır. Tarihin ilgilenmediği konuları da muhayyilesinin yardımıyla tamamlar. Tarih ve tarihî romanın ayrılan boyutlarından biri de burada aranmalıdır. Metin oluşturma noktasında tarihle edebiyat yan yana gelir. Bilimsel metinler, metin oluşmadan önce bilim adamının zihninde netlik kazanmış bir rapor halindedir. Aynı durumun tarih metinlerinde olup olmadığı tar- 56
Çelik, Tarih ve Tarihi Roman Arasındaki İlişki-Tarihi Romanda Kişiler tışma konusudur. Edebiyat metinlerinde zaten böyle bir endişe yoktur. John Tosh, tarih yazıcılığının fiksiyon yönü için şunları söyler: "Herhangi bir tarihsel konjonktürün gerçekliği, kaynaklarda ortaya konduğu kadarıyla öylesine karmaşık ve kimi zaman da öylesine çelişkilidir ki, ancak bunu başı ve sonu olan kesintisiz bir yazı halinde ifade etme disiplini, araştırmacının tarih deneyiminin değişik alanları arasındaki bağlantıları kavramasını sağlayabilir."(Tosh, 1984:105) Tarih metni oluşturmada, tarihsel bilgi ve deneyimin yanında, metin oluşturma hüneri, biraz da ilham lazımdır. John Tosh tasvirin, hikâye etme ve çözüm getirmenin tarih metni ile edebiyat metni arasındaki ilişkiyi oluşturduğu kanaatindedir. Ona göre tarihçi de, okuyucuda heyecan uyandırmak zorundadır. Edebiyatla tarih ilişkisini hikâye etme temeline dayandıran ve Batı dillerinde bu kelimelerin aynı kökten türetildiğine işaret eden John Tosh, tarihin edebiyatla hangi noktalarda birleştiğini açıklar: "Anlatı da tarihçinin yaratıcı yazarla, özellikle de romancı ve epik şairle paylaştığı bir biçimdir ve tarihin, okur kitlesinden geleneksel olarak gördüğü ilgiyi önemli ölçüde açıklamaktadır. Diğer hikâye anlatma biçimleri gibi anlatısı da, gerilim yaratma ve şiddetli duygular uyandırma gücüyle etkileyici olabilir. Ama aynı zamanda da anlatı, geçmişteki olayların gözlemcisi ya da katılımcısı olmanın insanda nasıl bir duygu yarattığını aktarmada tarihçinin elindeki başlıca tekniktir. Yeniden yaratma etkisini sağlamada en başarılı olan anlatı biçimleri de, kendi hayatımızda yaşadığımız zaman duygusuna en çok yaklaşanlardır: Bu bir çarpışmayı anlatırken olduğu gibi saat saat de verilebilir, bir siyasî krizdeki gibi gün gün veya bir biyografideki gibi bütün bir ömre yayılarak da. Geçmişi yeniden yaratmaya dönük tarihin başlıca uygulayıcıları, çok canlı etkiler yaratan dramatik anlatının ustaları olmuştur."(Tosh, 1984:107) Buradan John Tosh'un iyi bir tarihçinin iyi edebî donanıma sahip olmasını, en azından çok iyi metin oluşturma kabiliyetinin olmasını şart gördüğünü söyleyebiliriz. Bu da tarihçinin edebiyattan yararlanması demektir. Biri metin oluşturmada, diğeri konu bakımından birbirine başvuran iki bilim dalı. Bir başka tarih yazıcılığı olan vakanüvislikte de durum aynıdır. Osmanlı sarayında geçen siyasî olayları kaydetmekle görevli olan vakanüvislerin yaptığı işte de yorum ve kurgu görülmektedir: "Vakanüvislik geleneğimizde, tahlil ve hele tenkit yoktur. Mevcut iktidarın/Sultan, (saltanat ailesi veya vakanüvisin hâmisi olan vezir) hilafına bir fikir beyan etmek mümkün değildir. Va- kanüvisler daha çok dönemlerinin siyasî tarihlerini kendi tesbit ve düşünceleri 57
Page 1 and 2:
Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda Ya
Page 3 and 4:
Başak Avcılar, Asya Tipi Üretim
Page 5 and 6: Başak Avcılar, Asya Tipi Üretim
Page 27 and 28: A Farewell to Asiatic Mode of Produ
Page 29 and 30: Yerel Kalkınma Stratejisi İçinde
Page 31 and 32: Gürbüz, Yerel Kalkınma Stratejis
Page 47 and 48: Tourism and Safranbolu Model in the
Page 49 and 50: Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki
Page 51 and 52: Çelik, Tarih ve Tarihi Roman Aras
Page 55: Çelik, Tarih ve Tarihi Roman Aras
Page 67: ___________________________________
Page 70 and 71: ilig 2002 Yaz Sayı 22 bir tema ola
Page 72 and 73: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Taşçaynar
Page 74 and 75: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Yazar, Filof
Page 76 and 77: ilig 2002 Yaz Sayı 22 b. Sovyetler
Page 78 and 79: ilig 2002 Yaz Sayı 22 korku komple
Page 80 and 81: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Aytmatov, bu
Page 82 and 83: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bir kudret-i
Page 84 and 85: ilig 2002 Yaz Sayı 22 ERHAT, Azra,
Page 86 and 87: ___________________________________
Page 88 and 89: ilig 2002 Yaz Sayı 22 de "ithaftı
Page 90 and 91: ilig 2002 Yaz Sayı 22 "Ey, vatanı
Page 92 and 93: ilig 2002 Yaz Sayı 22 yim. Tâhir
Page 94 and 95: ilig 2002 Yaz Sayı 22 nin bütün
Page 96 and 97: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bu ithaflard
Page 98 and 99: ilig 2002 Yaz Sayı 22 Haşim'in sa
Page 100 and 101: ilig 2002 Yaz Sayı 22 nûn mektebi
Page 102 and 103: ilig 2002 Yaz Sayı 22 8 Sanat anla
Page 104 and 105: Kaynaklar bilig 2002 Yaz Sayı 22 A
Page 106 and 107:
Analysis of the Term "Dedication" i
Page 109 and 110:
Eleştiri Terimleri Açısından He
Page 111 and 112:
Çetindağ, Eleştiri Terimleri Aç
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Latîf Çetindağ, Eleştiri Teriml
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
The Influence of the Herat School T
Page 133 and 134:
Türk Edebiyatında Kaside Dr. Yaş
Page 135 and 136:
Aydemir, Türk Edebiyatında Kaside
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Kaside in Turkish Literature Dr. Ya
Page 169 and 170:
Ümumtürk Edabiyyatı Araşdırıc
Page 171 and 172:
Hüseynoğlu, Ümumtürk Edabiyyat
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183:
183
Page 186 and 187:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 Bir zamanlar
Page 188 and 189:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 lerini ele a
Page 190 and 191:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 "Türkmenced
Page 192 and 193:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 PARLATIR, İ
Page 194 and 195:
ilig 2002 Yaz Sayı 22 ma amacı ta
Page 196 and 197:
ilig 2002 Kış Sayı 20 si bulundu
Page 198 and 199:
ilig 2002 Kış Sayı 20 molojiyle
Page 200 and 201:
ilig 2002 Kış Sayı 20 LÂM'Î Ç
Page 202 and 203:
ilig 2002 Kış Sayı 20 bir çalı
Page 204 and 205:
ilig 2002 Kış Sayı 20 çeviri ya
Page 206 and 207:
Bilig’de yayımlanması kabul edi
Page 208 and 209:
Kaynaklar Dizini a) Süreli yayınl
Page 210 and 211:
Payments to the authors and referee
Page 212:
c. For books The name(s) of author(
show all

Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda - Bilig

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?