Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ÖRGÜTLENME, BASIN VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ<br />
Türkistan’da yaşayan Uygurlar, Çin’e çalışan ve bizzat<br />
kendi soylarından olan ajanlar yüzünden rahat<br />
konuşamamaktadırlar. 11 Hatta bu öyle bir hal almıştır<br />
ki örneğin Türkiye’ye gelen Doğu Türkistanlı<br />
aileler ve öğrenciler bu korkuyu o kadar çok yaşamışlardır<br />
ki Türk vatandaşlarıyla dahi “ajan olabilir”<br />
endişesiyle yahut Çin’deki ailesinin zarar görmesinden<br />
korktuğu için rahat konuşamamaktadırlar.<br />
Yurtdışında, Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti,<br />
Dünya Uygur Kongresi gibi örgütlenmeler<br />
mevcuttur. Ayrıca Türkiye’de Doğu Türkistanlıların<br />
kurmuş oldukları birçok vakıf ve dernekler<br />
de bulunmaktadır. Ancak bunlar yıkıcı, bölücü<br />
ve radikal olmakla suçlanıp Çin Hükümeti tarafından<br />
bulundukları ülkelere baskı aracı olarak<br />
kullanılmaktadır. 12 Özellikle son yaşanan 5 Temmuz<br />
olayları bu baskının niteliğini daha açık bir şekilde<br />
ortaya koymaktadır. 13<br />
Çin’in içinde ise var olan örgütlerin hepsi Çin<br />
tarafından terörist örgütler listesine alınmıştır. Bu<br />
örgütlerin bazıları, silahlı saldırılarını sivillere karşı<br />
gerçekleştirmektedir. Bu saldırıların Çinlilerin<br />
yaptığı yargısız infazların hemen ardından gelmesi,<br />
gerilimin ve terörün Çin politikalarının bir yansıması<br />
olduğu sonucunu doğurmaktadır. Örneğin<br />
Şubat 1997’de Ramazan Bayramı sırasında İli’de<br />
polis, bir kadın grubuna saldırmış, buna karşı yapılan<br />
protesto eylemlerinde ise en az 10 gösterici<br />
öldürülmüştür. Bunun ardından 24 Nisan’da yine<br />
İli’de polis, Şubat ayındaki eylemlere katılmaktan<br />
aranan kişileri taşıyan bir otobüsü saran kalabalığa<br />
ateş açmış ve iki protestocuyu öldürmüştür. Buna<br />
tepki olarak Doğu Türkistanlı örgütler 25 Şubat’ta<br />
Urumçi’deki otobüslerde 3 bombalı eylem gerçekleştirmiş,<br />
bu saldırılarda 9 kişi ölmüştür. Bölgede-<br />
11 http://www.showhaber.com/cin-isvecte-hapse-atilan-uygurun-ajanlikiddialarini-yalanladi-266520.htm<br />
12 http://www.ayrintidergisi.com/arastirma/eski-dusmanin-esaretialtindaki-anavatan-<strong>dogu</strong>-<strong>turkistan</strong>.html<br />
13 http://www.opendemocracy.net/article/china-turkey-and-xinjiang-afrayed-relationship<br />
ki grupların radikalleşmesinin nedeni Çin’in Doğu<br />
Türkistan’da uyguladığı politikalardır. 14<br />
11 Eylül’den sonra ise özellikle İslami örgütlere<br />
yönelik baskılar artmıştır. 2002 yılında<br />
ABD tarafından ETIM (Doğu Türkistan İslami<br />
Hareketi)’in terörist örgüt olarak listeye alınması<br />
sonrasında ÇHC’nin baskıları daha da artmıştır.<br />
11 Eylül sonrasının ilk altı ayında yaklaşık 3.000<br />
kişi tutuklanmış, birçok insan uzun süreli hapis cezasına<br />
çarptırılmış ve idam edilmiştir. 15 Çin Hükümeti<br />
15 Aralık 2003’te Doğu Türkistanlı 4 örgütü<br />
terörizmle suçlamıştır. Bunlar; Doğu Türkistan<br />
İslami Hareketi-ETIM, Uluslararası Gençlik<br />
Konferansı-WUYC, Münih-Almanya, Doğu Türkistan<br />
Medya Merkezi-ETIC, Münih-Almanya ve<br />
Doğu Türkistan’ın Kurtuluşu Örgütü-ETLO’dur.<br />
Ancak Uluslararası Af Örgütü yayınladığı bir raporda<br />
özellikle WUYC ve ETIC’in barışçı yöntemler<br />
izleyen iki siyasi grup olduğunu belirtiyor. 16<br />
Çin Hükümeti 11 Eylül saldırılarından sonra<br />
yeni gelişen dünya konjonktürü için yasal zemini<br />
sağlamlaştırmaya çalışmıştır. Böylelikle yeni<br />
değişikliklerin Çin Hükümeti’nin terörizme karşı<br />
savaşında “daha fazla yasal çerçeve sağlayacağı”<br />
beklenmekteydi. 17 Bu yasal çerçeve Doğu Türkistan<br />
halkının günlük yaşamındaki serbestîsini dahi<br />
tehdit etmektedir. Çin’in bundan gayesi ise herhangi<br />
bir örgütlenme girişimini anında bastırmaktır.<br />
Basın ve İfade Özgürlüğü<br />
Çin’deki basın özgürlüğü özellikle son yaşanan<br />
Google’ın kısıtlanması hadisesiyle uluslararası<br />
kamuoyunun tepkisine neden olmuştur. 18 Çin’de<br />
medyaya ve daha özelde internette bilgi erişimine<br />
yönelik kısıtlamalar çok uzun zamandan beri<br />
14 A.e, s. 183.<br />
15 Karaca, a.g.e., s. 237.<br />
16 Hicazi, a.y., s. 73.<br />
17 Hicazi, a.y., s. 74.<br />
18 http://www.ntvmsnbc.com/id/25074231/<br />
37
Change language