You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2010 DOĞU TÜRKİSTAN İNSAN HAKLARI RAPORU<br />
liler erkek çocuklara bile tecavüz ediyorlar. Bu gençler<br />
kendi istekleriyle mi gittiler oraya? Hayır. Başına böyle<br />
olaylar gelmiş, sonra da kaçıp gelen birkaç gence babam<br />
yardımcı olup iş buldu, bu olayların hepsi gerçek,<br />
gözümle gördüğüm olaylar.” 10<br />
Ailelere fabrika sahipleri ve yerel yönetimler<br />
tarafından sahte vaatler ve sözler verilmektedir.<br />
2006 ve 2007 yıllarında, Doğu Türkistan’ın kırsal<br />
alanlarından binlerce genç kız toplanmıştır. “rfa.<br />
org” tarafından yayınlanan bir rapora göre, yerel<br />
makamlar tarafından verilen “eğitim” programları<br />
kızların köle gibi çalıştırıldığı bir faaliyete dönüşmüştür.<br />
Yetkililerin çoğu Çin’in uzak ve bilinmeyen<br />
yerlerine gönderilmeleri için kızlara ve ailelere<br />
baskı yaptıklarını itiraf etmişlerdir. Had safhaya varan<br />
yokluk nedeniyle aileler gönülsüz de olsa kızlarını<br />
göndermek zorunda kalmaktadırlar. Bir yandan<br />
aylık 300 USD gibi çekici maaşlar, servis ücretlerinin<br />
ödenmesi ve otel konforunda konaklama<br />
yerleriyle kandırılırken; diğer yandan da aileler,<br />
kızlarının bu programa gönderilmemeleri hâlinde<br />
hashara gönderilmekle, topraklarına el koymayla,<br />
sulama kanallarının kesilmesiyle tehdit edilmiştir.<br />
Kızların çalıştıkları yerlerdeki koşullar Uygur<br />
İnsan Hakları Projesi (UHRP) tarafından şu şekilde<br />
ifade edilmiştir:<br />
“Zhejiang, Pekin, Tianjin, Şangay ve Shandong<br />
gibi doğu sahil illerine vardıklarında kadınlar/kızlar<br />
kendilerine ve ailelerine anlatılanlardan<br />
çok farklı bir gerçekle karşılaşmaktadırlar.<br />
Her şeyden önce, bu kişiler cazip maaşlar alacakları<br />
umuduyla kandırılmışlardır; ancak çoğunlukla<br />
vaat edilen miktarlarda maaş alamamışlardır. Diğer<br />
kesintilerin yanında, seyahat giderleri de maaşlarından<br />
kesilmektedir. Bazı kadınlar, ücretlerinin<br />
saatlik çalışma üzerinden olacağının kendilerine<br />
söylendiğini; ancak oraya vardıktan sonra aslında<br />
ödemelerinin sadece ellerindeki işleri zamanın-<br />
10 www.rfa.org/uyghur<br />
da bitirdikten sonra yapılacağını öğrendiklerini ve<br />
kendilerine verilen işleri de zamanında bitirmenin<br />
imkânsız olduğunu dile getirmişlerdir. Kadınların<br />
büyük bir bölümü, ücretleri bilmemelerinden dolayı<br />
abartılı maaşlarla kandırıldıklarından, işe alma<br />
sırasında vaat edilen servis ya da maliyetlerin karşılanmamasından<br />
yakınmaktadır. Kadınlar, insafsız<br />
çalışma saatlerine zorlanmalarının yanı sıra özgürlüklerini<br />
kısıtlayan katı, hapishane hayatını andıran<br />
çalışma koşullarından yakınmaktadırlar. Beslenme<br />
ve yaşam koşullarının da oldukça zayıf ve<br />
kötü olduğu rapor edilmiştir. Bazı kadınlar yaşadıkları<br />
mahallelerde hiçbir mahremiyetlerinin bulunmadığını<br />
belirtirken, diğerleri de verilen gıdanın<br />
çok basit ve kalitesiz olduğunu, genellikle sadece<br />
pilav ya da lahanadan ibaret olduğunu ve zaman<br />
zaman da içinden sinek ve böceklerin çıktığını<br />
söylemişlerdir”.<br />
Bağımsız raporlar ayrıca bu kızlardan büyük<br />
bir bölümünün Çinli erkeklerle evlenmeye zorlandığını,<br />
bu teklifi reddedenlerin çoğunun işkenceye<br />
maruz kaldığını ancak bunların ifşa edilmesini istemediklerini<br />
belirtmektedir. Ayrıca, iş akdinin feshedilmesi,<br />
hem kızlar hem de aileleri için ödeyemeyecekleri<br />
ağır para cezaları ya da Hashar anlamına<br />
gelmektedir. Bu çalışma şartlarından kaçan<br />
genç kadınlar ise Çin’in ücra yerlerinden beş parasız<br />
ve gururları kırılmış hâlde evlerine dönmeye<br />
çalışmaktadırlar.” 11<br />
Hashar Uygulaması<br />
Doğu Türkistan (Çin’deki resmi adıyla Sincan<br />
Uygur Özerk Bölgesi), genel nüfusun (hapiste olmayanlar)<br />
devlet eliyle sistematik bir biçimde zorla<br />
çalıştırılmaya tabi tutulduğu Çin’in tek bölgesidir.<br />
Hashar olarak anılan sistemde, çiftçi aileler tarım,<br />
altyapı ve diğer kamu işlerinde her seferinde<br />
11 http://www.uhrp.org/articles/372/1/Uyghur-Girls-Forced-Into-<br />
Labor-Far-From-Home-By-Local-Chinese-Officials/index.html<br />
42
Change language