You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SOSYAL, KÜLTÜREL VE İKTİSADİ YAŞAMDAKİ BASKILAR<br />
şekilde eğitim alanlarınsa herhangi bir alanda uzmanlaşmalarına<br />
izin verilmemektedir.<br />
Çin hükümeti tarafından eğitim, belirlenen<br />
topluluklara yine Çin yönetiminin istediği tarzda<br />
ve miktarda verilmektedir. Eğitim müfredatı ve<br />
araçları ise tamamen Çin’in tekeli altındadır.<br />
Doğu Türkistanlıları asimile etmek için uygulanan<br />
müfredatlarda ilk olarak bölgedeki Müslüman<br />
Türk kültürünü hatırlatacak eserler yasaklanmakta<br />
ve Çin kültürüne adapte olabilmeleri için<br />
Çince zorunlu olarak okutulmaktadır.<br />
Çinceyi zorunlu kılan yetkililer aynı zamanda<br />
Uygurca basılmış kitapları da toplatıp yaktırmakta<br />
ve halkın onlara ulaşmasını engelleyerek kültürel<br />
asimilasyon sürecini hızlandırmaktadır.<br />
Doğu Türkistanlı aileler çocuklarının kültürlerini<br />
devam ettirmelerini istiyorlarsa onları ana dilleriyle<br />
eğitim veren okullara göndermektedir. Ana<br />
dillerinde eğitim alabilen Doğu Türkistanlı gençlerse<br />
Çince bilmedikleri gerekçesiyle ne üniversitelere<br />
kabul ediliyor ne de uzmanlık alanlarıyla ilgili<br />
bir sahada iş bulabilmektedirler. Bu nedenle aileler<br />
iş bulmak ve kültürlerini devam ettirmek arasında<br />
seçime zorlanmaktadırlar.<br />
Çin anayasasının 122. maddesinde “Devlet,<br />
azınlık milliyetlerine ekonomik ve kültürel gelişmelerine<br />
hız kazandırmak için mali, maddi ve teknik<br />
yardım sağlar. Devlet, milli özerk bölgelere çok<br />
sayıda, değişik seviyelerde ve değişik mesleki alanlarda<br />
profesyonelleşmiş, yetenekli personel yetiştirmede<br />
ve onları eğitmede yardım eder.” ibaresinin<br />
yer almasına rağmen yasal yükümlülüklerini<br />
yerine getirmemekte ve kendi yasalarına göre suç<br />
işlemektedir.<br />
Son yıllarda üniversitelere paralı öğrenci kabul<br />
etme siyasetini benimseyen Çin’in bu uygulamasıyla<br />
yoksulluk içerisindeki halkı eğitim görme<br />
hakkından mahrum bırakmaktadır. Resmi olarak<br />
verilen bilgilere göre Doğu Türkistan’a tahsis<br />
edilen eğitim bütçesi harcamalarının %70’i Doğu<br />
Türkistanlılara, %30’u Han Çinlilerine ayrılmıştır.<br />
Diğer konularda da olduğu gibi eğitimde de yasa<br />
ile uygulama örtüşmemekte ve hem bütçenin hem<br />
de kontenjanların %70’i Han Çinlileri, %30’u ise<br />
kendi öz topraklarında yaşayan Doğu Türkistanlılara<br />
ayrılmaktadır. Eğitim alabilen Doğu Türkistanlılarsa,<br />
Çin’in uyguladığı ayrımcı politikalar nedeniyle,<br />
fiziksel olarak çok kötü şartlarla baş başa<br />
bırakılmakta ve diğer milletlere sunulan olanaklardan<br />
mahrum kalmaktadır.<br />
Sosyal ve<br />
Kültürel Yaşamdaki Baskılar<br />
Çin anayasasının 119. maddesinde “Milli sınırlara<br />
sahip bölgelerin özerk yönetimleri; bölgenin<br />
eğitim-öğretim, bilim ve teknik, sağlık, medeniyet<br />
ve sportif faaliyetleri yönlendirmede milli ve<br />
kültürel mirasları koruma ve tanzim etmede, milli<br />
kültürü devam ve geliştirmede bağımsız hareket<br />
eder” denilmektedir. Var olan yasaya rağmen bölgedeki<br />
Müslüman Türk kültürünü yok etmek için<br />
baskı politikaları uygulanmaktadır.<br />
Uygur kimliğinin oluşumunda büyük etkisi<br />
olan ve Uygurların yoğun olarak yaşadığı Kaşgar,<br />
Turfan ve Hoten gibi kentlerdeki geleneksel ve tarihi<br />
semtler modern binalar inşa etme ve yol yapma<br />
bahanesiyle yok edilmektedir. 2 Özellikle ilk<br />
Müslüman Türk devleti Karahanlıların başkenti<br />
Kaşgar kenti geçtiğimiz yıllarda %50 Çin şehrine<br />
dönüştürülmüş durumdadır. Şehirdeki çoğu tarihi<br />
cami, çeşme ve surlar yıkılmış ve yerlerine modern<br />
Çin kültürünü yansıtan eserler yapılmıştır.<br />
Çin hükümetinin Uygur kültürünü yok etmek<br />
için kasıtlı uyguladığı siyaset ve bölgeye yapılan<br />
Çinli göçleriyle geleneksel el sanatları ve zanaatları<br />
yok olmaya yüz tutmuştur.<br />
Doğu Türkistan’da yaşayan ve geçimlerini<br />
hayvancılıkla sağlayan Kazak ve Kırgız Türkleri<br />
de yaşadıkları yaylalardan “yayla turizmini can-<br />
2 http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=1008<br />
57
Change language