Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2010 DOĞU TÜRKİSTAN İNSAN HAKLARI RAPORU<br />
Çin’e komşu ülkelere geçiş yaptıktan sonra bir<br />
kısmı havayoluyla direkt İstanbul’a geliyor. Karayoluyla<br />
gelenler İran üzerinden geliyor. İran’daki Türk<br />
Konsolosluğundan vize alarak Türkiye’ye geçiyorlar.<br />
Çok az sayıda da olsa havayoluyla Urumçi’den<br />
Bakü veya Dubai üzerinden İstanbul’a gelenler var.<br />
Ayrıca Çin’deki Türk konsolosluğu Uygurluların<br />
az bir kısmına vize veriyor, çoğunun vize başvurusu<br />
red ediliyor.<br />
Uygurlular genel olarak Çin’den Kırgızistan’a<br />
geçmekte ve oradan diğer ülkelere gitmektedirler.<br />
Ayrıca Afganistan, Kazakistan ve Pakistan’a<br />
bağlı Azad Keşmir üzerinden de çıkış yapanlar da<br />
vardır. Kırgızistan, Pakistan ve Kazakistan’da güvenli<br />
bir şekilde bulunma imkanı yok. Çünkü –ifade<br />
ettiklerine göre- Çin istihbaratı kendilerini izliyor<br />
ve tesbit edildiklerinde Çin tarafından resmi<br />
olarak iade edilmeleri (sınırdışı edilmeleri) isteniyor.<br />
Her üç ülkeden Çin’e bir çok defa iade olmuş.<br />
Kazakistan, 1997’deki Gulca ayaklanmasından<br />
sonra 3 kişiyi Çin’e iade etmiş ve bunlar idam<br />
edilmişler. Pakistan 1997 yılında Keşmir’de bulunan<br />
13 kişiyi Çin’e iade etmiş. Bunlardan 12’si<br />
idam edilmiş. 1998 yılında da 11 kişinin -bütün çabalara<br />
rağmen- Çin’e iade edildiği belirtiliyor. Bazı<br />
durumlarda Çin güvenlik görevlileri doğrudan yakaladıklarını<br />
götürebiliyorlarmış.<br />
Çin Hükümeti Uygurları daha önce “ayrılıkçı”<br />
olarak nitelendiriyordu. 11 Eylül’den sonra “terörist”<br />
olarak nitelendirmeye başladı. Çin Başbakanlık<br />
Enformasyon Merkezi Uygurlular hakkında<br />
“terörist” olduklarına ilişkin kitap, cd vs. yayın hazırlayıp<br />
dağıtıyormuş. Örneğin Türkiye’deki Doğu<br />
Türkistan Vakfı’nın faaliyetleri de terörist faaliyet<br />
arasında gösteriliyormuş.<br />
Örneğin, Türkiye’de bulunduğu sırada yılbaşı<br />
partisinde fotoğraf çeken bir Uygurlu dönüşte fotorafları<br />
incelenmiş ve bir fotoğrafta TV üzerinde<br />
küçük bir Uygur bayrağı göründüğü için 15 yıl hapis<br />
cezası almış. Gidenlerin bir kısmından bir daha<br />
haber alınamıyormuş. Çin’deki yakınlarıyla telefonla<br />
görüştüklerinde konuşmaları dinleniyormuş.<br />
Yakınları bazen telefon konuşması bittikten sonra<br />
polis gelip telefon konuşması ile ilgili olarak sorguluyorlarmış.<br />
Çin’deki birisi ülke dışında bulunan<br />
abisine “gelme” dediği için 3 ay hapis yatmış. Gönderilen<br />
mektuplar çoğu zaman ulaşmıyormuş.<br />
Siyasi açıdan sıkıntılı olmayanlar -tüccar olanlar-<br />
istedikleri zaman Çin’e girip çıkabiliyorlar.<br />
Mülteci olarak kaçıp gelenlerin geri dönmesi halinde<br />
hapis, işkence, ölüm, kaybedilme tehlikesi<br />
ile karşı karşıya olduğu söyleniyor. Siyasi durumu<br />
itibariyle dönmesi riskli olduğu halde vatanlarına<br />
dönenlere uzun süreli hapis cezası veriliyor, bir kısmından<br />
haber alınamıyor.<br />
Sığınmacıların hepsinde ortak bir özellik var,<br />
güvensizlik. Çin istihbaratından çok korkuyorlar.<br />
Kendi vakıfları olan İstanbul’daki Doğu Türkistan<br />
vakfına gelenler foto veya kamera çekimi yaptırmıyorlar.<br />
Örneğin yardıma muhtaç birisi için kendi<br />
aralarında yardım topladıklarında isim listesi yapılmasına<br />
bile karşı çıkmışlar. Yani kendi Vakıflarına<br />
bile güvenmiyorlar.<br />
Bu güvensizlik bazen kendi aralarında bile<br />
olabiliyor. Sahte pasaportla geldikleri için birbirlerinin<br />
gerçek isimlerini bazen bilmiyorlar.<br />
B - İkamet<br />
Türkiye’de bulunan Uygurlu sığınmacıların en<br />
önemli sorunların başında ikamet sorunu gelmektedir.<br />
Yasadışı yollarla veya sahte pasaportla girenler<br />
zaten bu sorunu aşamamaktadırlar. Geçici vize<br />
ile gelenler ise ikamet belgesi verilmesi sınırlı olmaktadır.<br />
İkamet sorununun kısmi çözümü tanıdık etkili<br />
birilerinin devreye sokulması ile mümkün olabiliyor.<br />
Mayıs 2003 itibariyle pasaportlu olan 57<br />
kişiye 2003 sonuna kadar ikamet izni alınmış. İllegal<br />
giriş yapan 13 kişiye ikamet izni talebi red edilmiş.<br />
İllegal olarak bulunanların sayısı tahminen 40<br />
civarında. Bu 40 kişinin durumu yasadışı oldukları<br />
için kritik.<br />
84
Change language