TARİHÇE - Kültegin Ögel

TARİHÇE
“Bu meyhaneler başlı başına birer alemdi. Çoğu eski zaman işi, tuğla kemerli
yapılar idi. Sokak kapılarında birer hasırlı asılı bulunuyordu. İçeride içki, yemek,
meze verilen tezgahlar ayrı ayrı idi. Arkada loş bir hava içinde büyük içki fıçıları
küplere sıralanmış bulunur, bu küplere, fıçılara birer merdiven dayalı durur,
meyhanenin “miço” denilen genç çırakları ellerinde kovalarla bu merdivenlere
tırmanırlar, fıçılardan, küplerden içki alarak şişelere, kadehlere dağıtırlardı.
Meyhanelerde içkiden başka çubuk ve nargile de bulundurulurdu. Bazı kişiler
çubukları keserler içinde, bellerinde asılı durumda gelirlerdi. Meyhanelerde
mezecilerden, aşçılardan başka ateşçilerde bulunur, bunlar çubuk ve nargile içenlerin
hizmetlerini görürlerdi.
Meyhanelerin üstlerinde odalar bulunurdu. Saygın kişiler bu üst kat odalara
alınır, bazen işi acele olanlar da hemen alt katta, tezgah başında ayak üstü birkaç
kadeh parlatıp giderlerdi. Asıl bu üst kat odalarda epey coşturucu toplantılar olurdu.
Şair ince ruhlu, rind ve hoşsohbet kişiler akşama doğru birer birer buralara düşmeye
başladılar, bir rakı içerler, bir nargile doldururlar, yeniden bir rakı içerler, canları
isterde arada bir çubuk çekerlerdi. Kadehler birbirlerini izleyip tanıdıkları sağda solda
yer almaya başladıktan sonra ateşli sözler, rindçe nükteler söylenir, yeni yazılan
gazeteler okunur, övgüler, eleştiriler başlardı. Bu arada devrilen kadehler ve yapılan
nüktelerle bir kahkaha tufanı dolaşır, yeniden söyleşiler ve şakalaşmalar
sürdürülürdü. Önceki bölümlerde sözü edilen kişilerin genç çocuklara eğilim hastalığı,
bu eski tür meyhanelerde de yaygın ve geçerli idi. Meyhaneciler, içkicilere hizmet
edecek gençleri güzel olanlar arasından seçerlerdi.
Meyhanede bir çıngırak bulunur, dükkanın kapanma zamanı gelince meyhane
sahibi tarafından çalınır, dönüş saati akşamcılara bu yolla anımsatılırdı. Çıngırak
gürültüsüyle ayılanlar, uyananlar birer birer kalkıp meyhaneden çıkarlar, kentin
karışık ve bozuk sokaklarına dağılırlardı”.
Tanzimat’tan sonra içki yasağı konusunda sert önlemlerden kaçınılmakla birlikte
sarhoş olup taşkınlık yapanların cezalandırılması, meyhanelerin gözetim altında
tutulması sürmüştür. Bütün bu dönemler boyunca, içki denince akla gelen önce
şarap, sonra rakı çeşitleriyken, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Batılaşmanın da
etkisiyle yabancı içkiler tüketilmeye başlamış, hatta saray çevresinde konyak diğer
içkilere ağır basmıştır. II. Abdülhamid konyak ve rom, V. Mehmet (Reşat) ise konyak
seven padişahlar olarak bilinirler.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren “âb âlemleri” nin Batı tarzı eğlencelerle
birlikte sürdürüldüğü görülür. II. Selim’in saltanat döneminden itibaren “âb âlemleri”
(içki alemleri), bir değişle “bezm-i işret” (içki toplantıları). Bezm-i âlem eğlence
toplantıları) bütün baskı ve yasaklamalara rağmen zaman zaman seyrek olarak, bazı
dönemlerde de çok yaygın olarak yapılagelmiştir (Zat, 2002).
Bu dönemde meyhane bölgeleri sınırlandırılıp, Müslümanlar’ın oturdukları
yörelerde, özellikle cami ve mescit yakınlarında meyhane açılması yasaklandı. Daha
sonraları Beyoğlu’nda gazinolar ve içinde içki de kullanılan çalgılı kahvehaneler açıldı
ve yayıldı.
O dönemin Beyoğlu’su daha doğrusu Pera’sı lüks otelleri, kafeşantanları,
kabareleri, lüks birahaneleri ve tiyatroları ile adeta küçük bir Paris durumuna gelmişti.
11