TARİHÇE - Kültegin Ögel

TARİHÇE
çıkanlar gerekli olmadığını ve bunun ABD’nin bir dayatması olduğunu ileri
sürüyorlardı. Bu tartışmalar sonucu ülkede metadon kullanımının yasallaşması ve bir
düzen getirilmesi amacıyla sağlık bakanlığı tarafından bir komisyon kuruldu.
Komisyon sadece metadon değil, genel olarak madde bağımlılığında tedavi kurumları
yönergesi hazırladı. Ancak son durumu ülkemize ait olan bir tabirle açıklayacak
olursak tam anlamıyla “iş komisyona havale edilmişti”. Yıllarca komisyonun
hazırladığı yönerge devreye girmedi. Madde kullanımıyla ilişkili olarak iki ayrı kurul
kuruldu. Üst kurul adı verilen kurulda konuyla ilgili bakanlıklardan müsteşar
düzeyinde temsilciler katılırken, alt kurula ise yine ilgili bakanlıklardan birer temsilci
katılmaktadır. Alt kurul her ay toplantı yaparken, üst kurulun birkaç kez dışında
toplanmaması ilgi çekiciydi. Her iki kurul da aileden sorumlu devlet bakanına
bağlıydı.
1998 yılında yapılan SAMAY araştırması madde kullanım yaygınlığının
ülkemizde giderek arttığını gösteriyordu. Bu araştırmaya göre Antalya’da madde
kullanımı oldukça yaygındı. Hürriyet gazetesinin Antalya baskısında bu araştırma o
dönemin yerel yöneticileri tarafından “çamur araştırma” olarak adlandırılmıştı.
Araştırmayı yapan bu satırların yazarı 2004 yılında Antalya’ya artan madde
bağımlılığını önleme çabaları konusunda bilgi vermek amacıyla çağrıldı! 1998 yılında
yapılan SAMAY araştırmasına Milli Eğitim Bakanlığı izin vermedi. Ancak illerden
gelen talep üzerine araştırma 2001 yılında tekrarlandı. 2001 yılında madde
kullanımının arttığını gösteren bu araştırma yayınladığı için bu satırların yazarı bir
soruşturma geçirdi. Soruşturmanın nedeni ise soruşturmayı açan kurumlar tarafından
“halkı paniğe sevk etmek” olarak belirtildi.
Vietnam’dan sonra eroin ve gerilla savaşları arasında kurulan denklem hem
Afganistan’da hem de dünyanın başka bölgelerinde yürürlükte kaldı. 1979 yılında
Afganistan’da Sovyet işgaline karşı savaşan direnişçiler Amerikan hükümeti
tarafından destekleniyordu. Taliban örgütlü desteğiyle savaşan gönüllü grupların boy
gösterdiği Bosna’daki iç savaşta, Kosova’da ya da Çeçenistan’da uyuşturucu
kaçakçılığı gerilla mücadelesinin önemli kaynaklarından biri oldu. Taliban’ın
egemenliğini ilan etmesinden sonra haşhaş ekimi ve afyon ticareti bu yoksul ülkenin
en önemli gelir kaynaklarından biri olmayı sürdürdü. Ekonomisi harap olmuş
Afganistan için buğdaydan 30 kat daha karlı olan haşhaş ekmek ciddi bir seçenekti.
Başlangıçta uyuşturucuyu yok edeceğini vaat eden Taliban da buna izin vermekten
başka çare bulamadı. Bu ideolojik çelişki “Afyon Batılı kafirler tarafından tüketiliyor”
sözleriyle formüle edildi ve afyonun yüzde 20’si zekat olarak alındı. Afganistan’daki
devasa üretimin etkisi Pakistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan
gibi komşu ülkelerde milyonlarca bağımlının ortaya çıkmasına yol açtı.
Birleşmiş Milletler öncülüğünde ve Türkiye - UNODC işbirliği çerçevesinde, 2000
yılında Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire
Başkanlığı’na bağlı olarak “Türkiye Uluslararası Uyuşturucu ve Organize Suçlarla
Mücadele Akademisi (TADOC)” kurulmuştur. Kurumun amacı, uyuşturucu ile
mücadele alanında sosyal bir network kurmak, dolayısıyla uluslararası işbirliğinin
güçlenmesine katkıda bulunmaktır. Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı
İzleme Merkezi (TUBİM), 2002 yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü
(EGM) Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığına (KOM) bağlı
olarak kurulmuştur. Amacı, bağımlılık yapıcı madde ve madde bağımlılığı konusunda
veri toplama, analiz ve bu veri ve analizler neticesinde mücadele stratejileri ve eylem
47