PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bundan önceki as ırdaki coğrafi durum devam ediyor. Bir aral ık Malta
ve Girit Müslümanların eline geçiyor.
Mısır'da Sünni Tolon O ğulları Devleti kuruluyor.
Hicri IV., Milâdi X. Yüzyıl
(288-391 H./9o ı — ı 000 M.)
Ispanya'da İslam fütuhât ı duraklamıştır. Durum, Kafkaslarda, Maverâünnehirde
de ayn ıdır. Afrika'n ın Doğusunda ise ilerliyor. Tunus'ta Fatimiler
(91 o), Endülüs'de Emeviler (929) hilafet iddias ındadırlar.
Endülüs'de parlak bir İslam medeniyeti do ğmuştur. Kurtuba kültür
ve umrânın yüksek noktas ındadır. Hulefâ saraylar ında Müslüman ve Yahudi
âlimleri doludur.
Sicilya, İslam idaresinde şerefli bir yer alm ışt ır.
Fatimiler Şiîliği yaymağı hedef tutmu şlardır. Tunus, Merake ş, Sicilya
ellerindedir. Mısır' ı ve Güney Suriye'yi alm ışlard ır. 972 senesinden itibaren
Kahire merkezleridir.
Karmetiler Ba ğdad' ın ba şına bela kesilmi şlerdir. 93o da Mekke'yi almışlardır.
E ş'ari, Mezhebini kurarak Ehli sünnet akidelerini sa ğlamlaştırmıştır
İlmi ilerleyişe cephe alanlar olmu ştur. Bağdad Adudu'd—Devle,
Şerefü, d—Devle zaman ında yine kültür merkezidir. Hey'et ve riyâziye ilerlemektedir.
Haleb ve Musul'da Hamdânilerin saraylar ı, Maveraünnehir hakimleri
Saman oğullarının saraylar ı fikir ve ilim sahiplerine aç ıktı. Her s ınıftan alimler
buralarda rağbet görüyordu.
Meşhur tarihçi ve co ğrafyac ı Mesûdi; tarihçi ve müfessir İbn—i Cerir
Taberi; şair Mütenebbi; feylesof, mûsiki şinas, geni ş kültürlü Farabl, şiir
divanlarını toplayan Egani sahibi Ebû Ferec isfahani; Fihrist sahibi İbn—i
Nedim; heyet şinas ve riyaziyeci Ebul—Vefâ Bozcani; Cerrah Kas ım; Tabib
Ali B. Abbas; kel:am alimleri Matüridi ve E ş'ari ve daha niceleri bu devrin
mühim simalar ındandır.
Tool gece masallar ı bu devrin mal ıdır. Araplar Ensab Ümitli i şleyerek
kendi üstünlüklerini isbata çal ıştılar. (VasfurBüldan) ilmi de bununla ilgilidir.
İhvan—ı Safa risaleleri yeni Eflatonili ğe dayanarak ilim yapt ı .
Korsika, Sicilya, Malta Müslümanlar ın elindedir.
İslam haritas ında bir değişiklik yok gibidir. Araplar Nil Vadisinde ikinci
şelâleye kadar ilerlediler. M ısır'da bidayette Tolon O ğullar ı, sonra Abbasiler
hakimdi. 969-972 de, Fat ımilerin eline geçti. Suriye'de de Ih şid Oğulları,
Tolon Oğulları, Abbasiler, Harndâniler, Fatimiler el de ğiştirmektedir.
13