PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Afrika'da islâm ın Yayılışı
Afrika'da Islamın yayılışı üç devreye ayr ılır:
I. — 638-1 o5o yılları aras ında Kuzey Afrika'da yay ıldı, Berberi isyan ı
ve Mağrib Emirlerinin iç kavgalar ı yüzünden duraklad ı.
II. — Sonra yine h ızlandı. Gâleye, Zengibar sahillerine ve Sahrâ kabileleri
aras ına yayıldı, bu devrede Sûdan merkez idi.
III. — 175o den bu yana — misyonerler Afrika'da faaliyete ba şlayınca
Müslümanlar da uyand ı, bilhassa tarikat şeyhlerinin (Kadiri, Şazeli, Ticâni,
Senûsi) İslâmı yaymada mühim rolleri oldu. (Kadiriyye r 2. inci asırda
Abdülkadir Geylanfnin kurduğu tarikatt ır. Afrika'ya 15 inci as ırda girmi ş-
tir). Merkezleri Londra'da bulunan misyonerler cemiyeti, merkezi Roma'da
bulunan Roma katolikleri, Afrika'da çok faaliyet gösteriyorlarsa da umdukları
neticeyi alamıyorlar. Çünkü H ıristiyanlığın doğmatik esaslar ı Afrika'-
lının ruhuna ve kalbine uygun gelmiyor. Misyonerler, siyasi istilâc ılara yol
açtıklarından bu da fena tesir b ırakıyor. Te şkilatları kuvvetli olan ve geni ş
imkanlardan faydalanan misyonerler Zenciler aras ında Hristiyanhğı yaymağa
muvaffak olamıyorlar. Halbuki Islamiyet o imkanlara malik olmad ığı
halde, kendi dinamizmi sayesinde kolayca yay ılmaktadır. Bunun sebebi şudur:
Sade ve kolay olan islamiyet Afrikal ı'nın tabiat ına uygun geliyor. Görüyor
ki: islamiyet ahlâk ı düzeltiyor, sihircilerden kurtar ıyor, Afrika'da
tahribat yapan içkiyi yasak ediyor, hayat seviyesini yükseltiyor, cemiyette
kadına bir mevki veriyor, renk fark ını kaldırıyor, e şidlik getiriyor. Bu din
ho şuna gidiyor, ve Müslüman oluyor.
Müslümanlığı Afrika'da Şeyhler, tüccar ve göçmenler tan ıtıp yaymaktadır.
Ancak bunlar Islami kendileri de gere ği gibi bilmediklerinden Islamiyete
burada bir çok hurafeler kar ışmaktad ır Halk cahildir. Mezheb ve tarikat
kavgaları yaparlar, en basit mesele yüzünden birbirlerine girerler. Memleketlerinin
yüksek menfaatlar ını hedef tutan şuurli ı davranışları yok gibidir.
Şeyhlerin nüfuzu büyüktür, tarafdarlar ı başkalar ına sald ırır. Ticânilik ve
Kadiri tarikat' (müridiyye kolu) rekabet halindedir. Afrikal ı esrarlı şeyleri
sevdiğinden tasavvuf ho şuna gider.
63