PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Mezhebin kurucusu Musul köylerinde ya şayan Şeyh Adly adında biridir.
Mezarı da oradad ır. Şeyh Adiy'in mezar ı Yezidilerin kâbesidir. En büyük
ziyaret mahallidir. Şeyh Adiy peygamberdir. Şeyh de peygamberin varisidir.
Ondan sonra pir gelir.
Dünya ve din i şlerini pir idare eder.
Çar şamba günleri mukaddes günleridir. Y ılba şları Nevruz yani Nisan
ayıdır. Eylül ay ında Şeyh Adiy türbesinde bir öküz kurban kesilir, Ayin yaparlar,
Mukaddes sancaklar ı vard ır. Sanca ğın üstünde Melek Tavus heykeli
bulunur.
Okuyup yazma halka haramd ır. Ilim Şeyhin hakkıdır ve malıdır. İki
mukaddes kitapları vard ır. Cilve ve Ke ş mushafı. Dinleri ve ilâhileri bu iki
kitabta yaz ılıdır. Medeniyetten ve kültürden mahrum ibtidai bir hayat ya şarlar.
Yezidiler zaman zaman Osmanl ılara kafa tutmu şlar, vergi vermek istememişlerdir.
941 /15 34 y ılında Kanuni Sultan Süleyman, Yezidilerin ba şı
Hasan beye Erbil Sanca ğının Beyliğini vermi ştir.
Yezidiler Suriye'de, Musul'da, Diyarbak ır' ın baz ı ilçelerinde, Erivan
da, Iran'da, Irak'da, Kafkasya'n ın Iran hududuna yak ın yerlerinde bulunurlar.
Lisanlar ı Kürdcedir. Say ıları 120.000 kadar tahmin olunmaktad ır.
Yezidiler hakk ında Mustafa Nuri Pa şan ın: (Abede—i İblis yahud Tâife—i
Bagıye—i Yezidiyyeye Nazar) adl ı eseri 1323 de Musul'da bas ılmıştır. Bundan
sonra yazdığı (Abede—i İblis, Yazidi Tâifesinin itikadat ı, A datı, Evsifı)
adlı eseri 1328 de Istanbul'da bas ılmıştır. Baz ı Dergilerde makaleler de ç ıkmıştır.
Islam Ansiklopedisinde de biraz malinnat vard ır.
Harici Mezhebi
Hz. Ali, Muaviye ile aras ında hakem tayinini kabul edince, Hz. Ali'ye
küsüp ayrılan ve hüküm ancak Allah ındır sözünü şiar edinen bu fırkaya harici
denmi ştir. İslamda ilk fırka bunlard ır. Kur'an okurlar, fakat fıkıh bilmezler,
Islami anlamazlar. Bunlar gayet sert hareket eden, müsâmaha tan ımıyan,
kendi akidelerine uymayan Müslümanlar ın kanını ve malını helal sayan bir
zümredir. Hz. Ali' yi bile tekfir ederler. Büyük günah i şleyen, onlarca dinden
çıkar. Ahlâka ayk ırı hareket abdesti bozar. Yapt ıkları çete sava şlariyle Müslümanlar
aras ına deh şet ve korku salm ışlardır. Halife olmak için kurey ş-
liği şart ko şmazlar. Kendilerine mahsus fıkıh kitapları vard ır. Mezhep fazla
yayılmamıştır. Çeteciliğe elveri şli bölgelere sığınmışlardır. Maskat, Bahreyn,
Umman taraflar ında çokturlar. Oradan Afrika'n ın doğu kıyılarına gidip
Zengibar'da yerle şmişler, orada Portekizlilerle sava şmışlardır. Bugün Zengi-
39