edebiyat

Romanda, Türklerle Bulgarlararasındaki çatışma ve İlay ile MehmetAli arasındaki aşk macerası,asıl çatıyı oluşturmaktadır- Yukarıdavermeğe çalıştığımız bölümler,Türk - Bulgar ilişkileriyle komünistdüzenin işleyişteki görüntüleriydi-Şimdi, İlay ile M- Ali arasındakiilişkilere bakalım-«— Köpeklik etmek değil, kendiniBulgar kabul etmek İlay, yokbaşka çare, yok! canı cehennememilliyetin bilmem neyin, bana Bulgarsındiyorlar, tamam mı, kabulediyorum; çünkü bana fayda sağlayacakolan Bulgar görünmektir,aslında hiç biri umurumda değil!-»(s. 76) diyen M- Ali, başlangıçtaîlay'la aynı doğrultuda görülürsede, romanın tümünde, yukarıdakianlayış içerisinde kendisini eritir gider-Bir Bulgar'ın sahip olduğu haklarıelde edebilme uğruna, gerçekkişiliği yok olur; varlığını kendisineadayan İlay'm elinde olur-İlay, yaşma göre çok bilmiş- zekive hareketli bir tiptir. Onu olumsuzyönde etkileyen faktörlerin başında.yaşı ve yaşadığı çevre gelir.İdeal bir tip olmamakla beraber,mücadelesini elden bırakmayan- dâvaarkadaşlarına bağlı mizacın inşamolarak görülüyor- Romandabaş kahraman olarak, M- Ali'den etkinrol oynamaktadır- Romanın tabiîhavası ve akışı dışından bakıkıhrsa,yazarın kadınlara vermişolduğu değer açığa çıkar. Adeta,İlay'in kadınlar adına erkekleremeydan okuyuşu sezilir. Kadınınvarlığını ortaya koyusu çabasıdırbu- Yazarın eserlerinde erkekleregüvensizlik duygusu, «Çiçekler Büyür»de Mehmet Ali ile İlay arasındakiilişkiler nedeniyle de açığa vurulmaktadır-Kadının kocası tarafındanaldatılması, başkalarıyla ilişkikurması- «Çiçekler Büyür» de devar- Nitekim Mehmet Ali; Vera, Nona,Mariya ve Anuşka ile yaşamıştır-«Tutsak»ta ise, Ceren, kocası Orhantarafından aldatılmış, başkalarıylailişki kurmuştur- IŞINSU «KüçükDünya», «Tutsak», Bir YürekSatıldı» gibi eserlerinde olduğu gibi-«Çiçekler Büyür» de de, kadının tutsaklığıüzerinde durmuştur. Bu, kadınınekonomik özgürlüğünden çok,sosyal ve manevî özgürlüğüdür. Genelanlamda IZŞINSU, erkeği sömüren,kadım sömürülen grub olarakgörmektedir. Ayrıca, kadınınerkeğin rahatını sağlayan bir vasıtaolduğu düşüncesini de «ÇiçeklerBüyür» de görüyoruz, (s 234 - 235)IŞINSU'nun eserlerine dikkatle bakılırsa-güvenilir bir erkek tipinerastlamak mümkün olmayacaktır-«Çiçekler Büyür» de M- Ali, bununen açık ve canlı örneğidir. «Bir YürekSatıldı» da, Genç Kadının fedakârlığınakarşı, Genç Adam'm vefasızlığıile Kadının zayıf yaradılışlıbir varlık olduğu söz konusudur.«Çiçekler Büyür»de, «Kız doğuracağına-geberse iyiydi; yerin dibinegirsin kendi de- kızı da!» (s 22)deniliyor. Toplumumuzda kız çocuğunadeğer verilmediği gerçeği karşımızadikiliyor. Erkekler için söylenensözlere birlikte bakalım :«— Aldırma ona uşaam... dedi...erkek değil mi, hepsi biribirine benzer,hepsi aynı soydan!» (s- 229)«Yani bir sürü erkekle geziptozan, onlarla yatıp kalkan... pekionunla bu işi yapan erkekler içinde var mıydı bir kelime... olmasıgerekirdi, aksi haksızlıktı- (s- 31)Yazar, haklı olarak erkeğin imtiyazlıtutumuna baş kaldırmaktave bu eşitsizliği yermektedir. Buyüzden, «Küçük Dünya» da Nur,«Tutsak» ta Ceren, «Bir Yürek Satıldı»da Genç Kadın, adeta yazar adınaerkeklere «dur» demektedirler.Kadının varlığını ispatlamak için,baş köşededirler.İlay, uzun yıllar ayrı kaldığınişanlısı M. Ali'nin son yıllarınıkuşkuyla izlemiş ve ona:«Rodoplar'daki Türkler'e işkenceyapılırken, köylerin üzerinden tanklargeçerken, evler ateşe verilirken,evet nerdeydüi; çocuklar ağaçlaraasılırken, kızın ,kadının ırzına geçilirkennerelerdeydin? Hem bütünbunlar niçin, biliyor musun? OradakiTürk isimlerini, Bulgar yapmadıdiye, İslâm dinini bırakıp, OrtodoksHıristiyan olmadı diye!...» (s- 412)böylesine işlenen ürpertici vahşetihaykırmıştır. İlay'ın dâva arkadaşlarınabağlılığı- nişanlısına bağlılığındanön plânda yer almış, tüm«E. IŞINSU, haklıolarak erkeğinimtiyazlı tutumunabaş kaldırmakta vebu eşitsizliğiyermektedir...»43