edebiyat

ki Bayramlar. İhtiyarlar Sokağı,hatta Sürgün Sevdalan ve KaranfilKokusu'nda nostaljik yan ağır basar.Reel olandan kaçış- Sefa Kaplan'men mühim malzemesi görünümündedir.II- Yeni'nin bariz te'sirleri iseSefa Kaplan'm image dünyasında-Dili kullanış biçimi, özellikle, CinnetÇarşısı. Geç Kalan ve Çığlık'taadıgeçen gruba yaklaşır.Sen vakitsiz leylâ parmakları enuzunBen çoktan mecnûn sen vakitsizleylâ (Cinnet Çarşısı)Ne kadar çok ampul kirli sarıİstanbul (Geç Kalan)Gözlerin nedenıslak bir meydansaatinde (Çığlık)gibi mısraları çoğaltmak mümkündür.Kaplan'ın şiirlerinde konular-hemen hemen hepsi-bir uyuşmazlığınürünleri. Gecekondu. AlmanyaMektubu- Almanya Trenleri vs-Felsefî endişeden uzak, kendi içinderahat ancak şekilde huzursuz birşâirin seslenişi Sürgün Sevdalarıikincikitabımız bir akademisyeneait: Roman Sanatı ve Roman İncelemesineGiriş. Doç- Dr. Şerif Aktaş'mroman tahliline dair yaptığıbir çalışma-ROMAN SANATI VE ROMANİNCELEMESİNE GİRİŞİntibai tenkid ve tahlil tarzınıngünümüzde artık geçerliliğini kaybettiğibilinmektedir. Tahkiyelieserlerin tahlilinde, ilmî metodlanıuygulamaya çalışanlar çoğunlukta.Fakat bu çalışmaların bir metodolarak gelişebilmesi, yaygmlaşabilmesi.akademik çalışmaların tartışılmasıve dışa tasmasıyla mümkündür.Türkiye'deki zihniyet bunu birtürlü başaramamıştır- Hiç bir akademisyenAktaş'ın çalışmasını tartışmagündemine getirmemiştir. Yanlışlıkburada yatıyor- Ortaya konaneserlerin her yönüyle tartışılmasıgerekmektedir. Tartışılmayan,eserlerin tatbiki de sadece akademikseviyede kalacak, eserden beklenenfonksiyon yerine gelmeyecek­tir-Bir başka husus: bugün az daolsa geçerliliğini koruyan intibâitenkidin, roman ve hikâye-hattaşiir-tahlilinde oynadığı roldür. Eserinmükemmeliyet derecesini belirleyecekkıstas, bir teori kitabınınortaya koyduğu esâslar mıdır, yoksaokuyucuda uyandırdığı te'sir derecesimidir?Şerif Aktaş, roman san'atınıntemel özelliklerini verirken bunlarıbir kaç örnekle de desteklemeyeçalışmış. Ancak bu örneklerinbütünlük arzetmemesi okuyucununkafasmda bir takım soru işaretleribırakıyor. Meselâ yazarın şahsîliğindengelen tarafları nasıl değerlendireceksiniz?Özellikle yaygın birşekilde kullanılan ve daha çok estetiğinizafîliğinden kaynaklanan«kendi estetiği» şeklindeki ibarelerinçözümlemeleri nasıl yapılacaktır?Bu anlayış çerçevesinde, klasik ü-kelere bağlı kalınmadan meydanagetirilmiş eserler Aktaş'ın ortayakoyduğu ilkeleri yahut herhangi birinitaşımasa değerinden ne kaybeder?Tanzimat'ın ikinci yarısındanitibaren, Talim-i Edebiyât'a kadarArap belagâtinin etkisinde kalannesrimiz, Talim-i Edebiyatla yolunuayırırken bir takım temel mes'eleleride bebâberinde getirir. Gündemegelen husus; Batı'dan gelenlermes'elesidir... Bunlar cümle kuruluşlarıçerçevesinde üslup arayışlarınakadar iner- Batılı san'atkar vedüşünürlerin te'sirlerini taşımayabaşlarız- Devirler ve ekollerle birliktehemen her konuda olduğu gibi,ortada anlayışın çıkış merkezi yabancıolmakla beraber- yerli olduğunuiddia eden birer örnek buluruz.Psikolojik roman endüstrisi veburadan yazara açılan kapı... Balzac'tanDostoyevsky'e hatta Kafka'-ya kadar hüküm süren bu tarz romanartık dünyâ edebiyatında geçerliliğinikaybediyor. Bizde devamederken Aktaş'ın eserinde şöyleözetlenebilecek cümlelere rastlıyoruz:Roman kahramanından yolaçıkılarak, yazarın psikolojik yapısınave husûsî hayatına gidilemez,itibarî mekândan hareketle bir haritaçizilemeyeceği gibi... Halbukipiyasada gördüğümüz tahlil ve tenkid-özellikle teori-kitaplannda yazarınhusûsî hayatı ve sosyal çevresöz konusu edilmektedir. Yukarıdasarfettiğimiz sözleri buraya da alalım,bugün sadece şiirimiz değil,san'atımız (roman, hikaye vb-) birROAAAN SANAT!:,:. OMUşeıif;«Ş. Aktaş, romansan'atınm temelözelliklerini verirken,bunlarıbirkaç örneklede desteklemeyeçalışmış. Ancak buörneklerin bütünlükarzetmemesiokuyucunun kafasındabir takımsoru işaretleribırakıyor.»