57241389ca84834c816667858547795abae9f0c2

236 ANARŞİZMTolstoy'un tüm romanlarında yer alan ve kendi kapalıçevrelerinin sınırsızca gelişerek tüm insanlığın kardeşliğinedönüşeceğine inandıklan çocukluk günlerinde kardeşleriylekurdukları ortak hayalleri yansıtan evrensel kardeşlik arzusubu doğal yaşam arayışıyla ilişkilidir. Kazaklar'da OleninKafk .asya'nın ilkel sakinleriyle dost olmaya can atar; aynıgörüş Savaş ve Barış'ta Pierre'in kafasından çıkmaz ve AnnaKarenina'da Levin kendi kendine "İstesem de istemesemde, bir inananlar topluluğundaki diğer insanlarla birleştiğimkadar kendimi birleştiremem" dediği zaman, Tolstoy'un Hıristiyanlığınabağlanır.Tolstoy'un romanlarındaki birçok tutumun -doğalcılık,popülizm, evrensel kardeşlik hayali, ilerleme mitine yönelikkuşku- anarşist tutuma son derece paralel olmasının ötesinde,bu romanlarda birçok özgün liberter düşünce de ortayaatılmaktadır. Kazakların kaba eşitlikçiliği Rus ordusununhiyerarşik yapısıyla karşılaştınlır; Savaş ve Barı,ş'ta liderlikkültüne kasıtlı olarak saldırılır; Anna Karenina'da merkezibir politik sistemin ahliiki"kusurları ve yurtsev.,rlik safsata·!arı gözler önüne serilir.Tol.stoy'un romanlarındaki anıştırmalardan broşürlerindekiaçık ifadelere döndüğümüzde, anarşizminin, hatta Hıristiyanlığınındışsal, davranışta ifade edilen yönü olduğunugörürüz. Tolstoy'un anarşizmi ile Hıristiyanlığı arasında hiçbirgerçek çatışma yoktur, çünkü onun dini mistisizm , hattaiman içermeyen bir dindir; 'Vinstanley gibi o da inançlannıakla dayandırır ve onları hakikatin sınavına tabi tutar. İsaonun için öğretmendir, insan şekline girnıiş·Tann değil; doktrini"aklın kendisidir" ve insanı hayvanl::ır dünyasından a·yıran bu akla göre yaşama gücüdür.Bu insanileştirilmiş bir dindir; Tann'nın Krallığı'nı dışardadeğil kendi içimizde ararız. Bu nedenle Tolstoy açık bir şe·kilde anarşist düşünceye özgü bir tutum sergiler; içkin Tan·n krallığı düşüncesi Proudhon'un içkin adalet düşiincesiyleilişkilidir ve akla dayanan din anlayışı onu Godwin ve Winstanley'leyakın bir ilişki içine sokar. Tolstoy dindar evresin-PEYGAMBER 237de bile doğal dünyayı reddetmez; eğer varsa, ölümdėn sonrakiyaşamın, biçimi değişmiş doğadan çok da farklı olmayanbir diyarda yer alacağını tahayyül eder. Bunu 1890'larda,kansına bjr akşam tesadüfen, eskiden, çoktan ölmüş olanarkadaşı Turgenyev'e ait olan korulukta dolaştığını anlattığıdokunaklı mektupta açıkça dile getirir.Tolstoy'un akıl ve doğa dünyasında, William Morris'inhayal etti_ği uzun yaz gününün özgür öğle sonrasında olduğugibi zaman yavaşlar. Bir ideal olarak ilerleme reddedilir; özgürlük,kardeşlik ve insanın ahlki doğasının geliştirilmesidaha önemlidir ve ilerleme bunlara tAbi kılınmalıdır. Tols·toy'un da Morris gibi, doktrinlerinin her tür ilerlemeye karşıymışgibi yorumlanmasına itiraz ettiği doğrudur; GünümüzünKöleliği'nde (The Slavery of Our Time) yalnızca insanözgürlüğü ve insan hayatı pahasına elde edilen ilerlemeyekarşı olduğunu ileri sürer.Aydın insan [der Tolstoy], demiryolu sahipleri için, ölenlerinailelerine tazminat ödemek, demiryolu hattının insanların ölümüneyol açmayacak şekilde düzenlenmesinden daha karlı olduğuiçin sürekli olarak insanların ezildiği Şikago' daki gibi demiryollanylaseyahat etmek yerine, atlarla dolaşmayı ve yükhayvanlan kullanmayı, hatta toprağı sopalarla ve kendi elleriyleişlemeyi tercih eder. Gerçek aydının şiari fiat cultura, pereatjusticia değil, fiat justicia, pereat cultura'dır.Ama kültür, yararlı kültür yok olmayacaktır ... İnsanlığınkölelik döneminde kaydedilen büyük teknik ilerlemeler boşagitmemelidir. İnsan kardeşlerimizin hayatlarını kendi zevkimiziçin feda etmememiz gerektiğini kavradığımız zaman, teknikilerlemeleri insan hayatına kıymadan uygulamak olanaklı olacaktır.Tolstoy bu itirazlara rağmen !ıiçbir zaman maddi bolluğuözlemedi. Endülüs'ün köylü anarşistleri için olduğu gibi o­nun için de ahlaki ideal, insanın başkalarının emeğine mtiııı -kün olduğunca az ihtiyaç duyacağı basit ve çileci bir hayn! t ıBu açıdan Tolstoy'la Proudhon arı:ısındaki benzerlik anlnıulıdır· Tolstoy Proudhon'un onurlu yoksulluğun şer('fııı" ılırı''