İslam Alimleri Ansiklopedisi 2

yapmazsa, Allahü teâlâ onu kendi divânına tam bir hasene olarak yazar. O kötülüğü yapmak isterde
yaparsa Allahü teâlâ onu bir tek seyyie olarak yazar.”
1) Tezkiret-ül-huffâz cild-1, sh-257
2) Mîzân-ül-i’tidâl cild-2, sh-277
3) Tehzîb-üt-tehzîb cild-6, sh-441
4) El-A’lâm cild-4, sh-178
5) Şezerat-üz-zeheb cild-1, sh-293
6) El-Menhel-ül-azb-ül-mevrûd cild-1, sh-29
ABDÜLAZÎZ BİN ABDULLAH (El-Mâcîşûn):
Tâbiînin meşhûr hadîs ve fıkıh âlimlerinden. Adı, Abdülazîz bin Abdullah bin Ebû Seleme et-
Teymî’dir.
Ebû Abdullah ve Ebü’l-Esbag-ü-fakîh künyeleri vardır. “Mâcişûn” lakabı ile meşhûr olmuştur.
Mâcişûn kelimesinin aslı, farsçada Mahikun’dur. Bunun mânâsı, iki yanağının kırmızı ile karışık beyaz
renkte olmasıdır. Ay yüzlü mânâsına da gelir. Medine’de doğdu. Ailesi aslen İran’ın İsfehan şehrindendir.
Burada ilim tahsil ettikten sonra Bağdâd’a gidip orada yerleşti. Hadîs ve fıkıh ilimlerinde yüksek derecelere
kavuştu. Vefâtına kadar Bağdâd’ta hadîs ilmini, talebelerine öğretti. 164 (m. 780) târihininde
orada vefât etti. Namazını halife Mehdî kıldırdı. Cenâzesi, Mekabir-i Kureyş (Kureyş mezarlığı) denilen
yere defn edildi.
Abdülazîz el-Mâcişûn, hadîs ilminde yüksek bir âlimdir. Yüzbinden fazla hadîs-i şerîfi senetleriyle
birlikte ezbere bildiği için “hâfız” dendi. Bu ilimdeki rivâyetleri sika (güvenilir, sağlam) idi. Sadûk bir râvi
olduğunu birçok hadîs âlimi bildirmektedir. Tâbiînin büyüklerinden İmâm-ı Zührî, Abdullah bin Dinar,
Muhammed bin Münkedir, Vehb bin Keysan ve daha pekçok âlimden hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. Kendisinden
de Abdurrahman bin Mehdî, Ebû Nuaym, Leys bin Sa’d, Vekî’ bin Cerrâh, Abdurrahman bin
Kâsım ve daha birçok âlim hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir.
Ebû Zür’a, Ebû Hatim, Ebû Dâvûd ve İmâm-ı Nesâî, kendisinin hadîs-i şerîf rivâyetinde sika olduğunu
bildirdiler. Rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler, meşhûr dört Sünen’de ve diğer hadîs kitaplarında yer almaktadır.
Bağdâd âlimleri, Onun hadîs âlimi ve Sadûk bir râvi olduğunda sözbirliği etmişlerdir. Muhammed
bin Sa’d, Onun sika bir râvi olduğunu ve çok hadîs-i şerîf rivâyet ettiğini bildirmektedir.
Kendisinin konularına ve hükümlerine göre tasnif ettiği kitapları vardır. Tasnif ederek bildirdiği ilimler,
İbn-i Vehb tarafından toplanıp nakledilmiştir. Abdülazîz el-Mâcişûn, Mekke ve Medine âlimlerinin
bağlı olduğu Mâlikî mezhebinde olduğu için Medineli fakîhlerden sayılmıştır. O bu ilmi, babasından ve
İmâm-ı Mâlik’den öğrenerek yetişti. İbn-i Vehb diyor ki: “148 (m. 765) senesinde hacca gitmiştim. Mekke’de
bir münâdî şöyle sesleniyordu: Burada Mâlik bin Enes ve Abdülazîz bin Ebî Seleme fetva verir.”
Halife Mansur, Mekke’de hac yapıp ayrılacağı sırada oğlu Mehdî’den, kendisinin istifade edebileceği
fazîletli bir âlimi bulmasını istedi. O da, böyle bir akıllı âlimin ancak Abdülazîz bin Ebî Seleme el-Mâcişûn
olduğunu söyledi. Halife Mehdî, kendisini çok severdi ve ona her zaman ikrâm ve ihsanda bulunurdu.
Abdülazîz el-Mârişûn, verâ ve takva sahibi bir âlim olup Allah’tan çok korkardı. Irak ve Medine â-
limleri kendisinden çok ilim öğrendi. Halifenin vezirlerine, maiyetindeki memurlarına nasîhat eder, onların
ıslahına, doğru yoldan ayrılmamasına yardım ederdi. Sözleri çok tesirliydi.
1) Tehzîb-üt-tehzîb cild-6, sh-407
2) Mîzâna’l-i’tidâl cild-2, sh-668
3) Tezkiret-ül-huffâz cild-1, sh-222
4) El-A’lâm cild-4, sh-22
5) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh-251
6) Şezerât-üz-zeheb cild-1, sh-259
ABDÜLAZÎZ BİN EBÎ HAZIM:
Tebe-i Tâbiînin büyük âlimlerinden. Künyesi Ebû Temam el-Medenî’dir. Babası evliyânın büyüklerinden
Seleme bin Dinar’dır. 107 (m. 725) yılında doğdu. 184 (m. 800) yılında namaz kılarken secdede,
ebedi âleme intikal etmiş ve Allahü teâlâ’ya kavuşmuştur. Aslen İranlı bir aileye mensûbtur. Zamanın
fıkıh ve hadîs âlimidir. ilk tahsilini babası Seleme bin Dinar’dan, daha sonra Zeyd bin Eslem, Süheyl, el-
A’lâ bin Abdurrahman, Yezîd bin el-Hâd, Mûsâ bin Ukbe, İmâm-ı Mâlik ve daha bir çok âlimden ilim alıp
hadîs-i şerîf nakletmiştir. Ders aldığı âlimlerden Süleymân bin Bilâl vefât edeceği zaman, kitaplarının
Abdülazîz bin Ebî Hâzım’a verilmesini vasiyyet etmiş, Abdülazîz de O’un kitaplarından istifâde etmiştir.
Abdülazîz bin Ebû Hâzım’ın pek çok talebesi vardı. Bunların en meşhûrları el-Humeydî, Ebû
Mus’ab, Ali bin Hacer, Amr en-Nâkıd, Yakub ed-Devrâkî, Yahyâ bin Eksem ve daha birçoklarıdır. Tale-
- 22 -