İslam Alimleri Ansiklopedisi 2

memektedir. 112 (m. 730) senesinde vefât etti. Ebû Zür’a Dimaşkî, Ebû Misher’den şöyle nakletmiştir.
“O aslen Rumdur. İsmi Kostantin idi. Müslüman olduktan sonra ona Abdurrahmân ismi verildi.”
Ubeyde bin Muhâcir Hz. Muâviye’den, Fâzıle bin Ubeyd’den, Üveys-i Karnî’den, Tebî’ el-
Humeyrî’den, Ebü’l-Ahvas’dan hadîs-i şerîf işitip, rivâyet etmiştir. Kendisinden ise Sâbit bin Sevbân ve
Abdurrahmân İbni Yezîd, Abdullah bin Büceyr Muhammed bin Ömer et-Tâî ve Sa’îd İbni Abdülazîz, gibi
âlimler hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. Ubeyde bin Muhâcir’in rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler, hadîs
kitablarından Sünen-i İbni Mâce’de yer almıştır.
Ubeyde bin Muhâcir zâhid, (dünyâya düşkün olmayan) bir zât idi. Çok parası olduğu halde gönlünü
asla mala mülke bağlamamıştır.
Abdullah bin Yûsuf’dan şöyle nakledilmiştir: “Ebû Abdürrab Ubeyde bin Muhacir, köleleri satın alır
sonra da azad eder, serbest bırakırdı. Bir gün, Rum asıllı ihtiyar bir köle kadını satın aldı, serbest bıraktı,
ihtiyar kadın, nereye gideceğim, nerede barınayım bilmiyorum dedi. Bunun üzerine o ihtiyar kadını kendi
evinde kalması için evine gönderdi. Akşam evine gidince, o ihtiyar kadınla birlikte akşam yemeğini yediler.
Sonra da kim olduğunu, nereden getirildiğini sormaya başladı. Kadın Rumca konuşuyordu, bir de
baktı ki, o kadın annesi çıktı. Buna çok sevinip oralara çeşitli vesîleler ile getirilen ve kendisine kavuşan
annesine müslüman olmasını söyledi. Fakat kadın ilk anda kabul etmedi. Ona çok iyilik ve ihsanlarda
bulundu. Nihayet bir Cuma günü ikindi namazından sonra, annesinin müslüman olduğunu müjdelediler.
Buna o kadar sevindi ki, şükür secdesine kapanıp, güneş batıncaya kadar secdede kaldı.
Bir defasında ticâret için Azerbaycan’a gitmişti. Bir akşam vakti, gecelemek üzere nehir kenarına
çekildiğinde şâhid olduğu bir hâdiseyi şöyle anlatmıştır: “Yakınımda devamlı Allahü teâlâya hamd eden
birinin sesini işittim. Sesin geldiği yere doğru yaklaştım. Bir de baktım ki, çukur içinde hasıra sarılmış
birini gördüm. Selâm verip, yaklaştım. “Sen kimsin? dedim, “Bir müslümanım” dedi. “Neden böyle buradasın”
dedim. Dedi ki, “Ben Rabbime hamd ediyorum. Beni yarattı. Bana düzgün a’zâlar, (organlar) ihsan
etti. Müslüman olmakla şereflendirdi. Sıhhat afiyet verdi. Ayıplarımı ve günahlarımı örtüyor. Bundan
daha büyük ni’met olur mu?” dedi. Konakladığım yere gelip, yemek yemesi için da’vet ettim, teşekkür
edip ihtiyâcı olmadığını söyledi. Ben bu adamın hâlinden çok ibret aldım...”
İbni Câbir bir arkadaşının şöyle anlattığını nakletmiştir. “Bir elbiseciden elbise satın almak istedim.
Yedi dank (o zamanki para birimi) istedi. Ben de “Altı dank olsun” dedim. Pazarlık uzayınca elbiseci bana
“Sen nerelisin?” dedi. Ben de “Dımaşk’tanım” (Şam) dedim. “Sen hiç Dımaşklılar gibi değilsin. Dün
buraya Dımaşklı bir zât geldi. İsmi Ebû Abdürrabdır. Benden her biri yedi danka yediyüz elbise satın
aldı. Sonra “Onları yükle” dedi. İşçilerimi gönderip yüklettim. Benden aldığı bu elbiseleri tamamen fakîrlere
dağıttı, hattâ evine bir elbise bile götürmedi” dedi.
Çok zengin idi. Bütün malını mülkünü satıp sadaka olarak dağıttı. Kendine sadece oturacak bir ev
kalmıştı. Şöyle derdi: “Ey Dımaşklılar, şu nehir altın ve gümüş dolu olarak aksa, herkes ondan kapışsa
ben dönüp bakmam.” Vefât ettiğinde sadece tekfîn ve techîzine yetecek kadar parası kalmıştı.
1) Hilyet-ül-evliyâ cild-5, sh-160
2) Tehzîb-üt-tehzîb cild-12, sh-152
UBEYDULLAH BİN UTBE:
Tâbiînden olup, Fukahâ-i Seb’a’dan (yedi büyük âlimden) birisi. Künyesi Ebû Abdullah’dır. 98 (m.
716) senesinde vefât etti. 103, 104 yılında da vefât ettiği bildirilmiştir. Hüzelî kabîlesindendir. Hüzelîler,
büyük bir kabiledir. Mekke’ye bitişik olan Nahle vadisi sâkinlerinin çoğunu bunlar teşkil ederdi. Babasının
ismi Abdullah olup, hicretin seksenaltıncı senesinde vefât etti. Dedesi Subh bin Kâhil, câhiliye devrinde
kabilesinin reisi idi. Ubeydullah bin Utbe hazretleri Medine müftisi idi. Vâkıdî onun; âlim, fakîh, hadîs
ilminde sika (güvenilir) olduğunu, çok hadîs-i şerîf rivâyet ettğini, aynı zamanda şairliği de bulunduğunu,
söyler. Iclî de onun; sâlih, geniş ilme sahip ve Abdülazîz’in hocası olduğunu nakleder. Taberî ise, onun
dînin hükümlerini, helâl ve harâmı bilmekte önde gelen âlimlerden ve aynı zamanda iyi bir şâir olduğunu,
bildirir. İbn-i Abdilberkân, Ubeydullah biri Utbe (r.a.) için, “O, takva ve ihsan sahibi idi. Bugüne kadar
bildiklerim arasında, ilmi çok, hem şâir ve hem de fakîh olanlardan biridir” der. Ömer bin Abdülazîz,
“Ubeydullah bin Utbe el-Huzelî’nin sohbetinde, meclisinde olmak, benim için dünyâdan daha kıymetlidir.
Eğer satılmış olsaydı, Ubeydullah bin Abdullah’ın ilim ve sohbet gecelerinden bir geceyi, Beyt-ül-mal’ın
bin dînârı ile satın alırdım” dedi. Yanındakiler, “Bunu gerçek mi söylüyorsun?” dediklerinde, “Siz ne
diyorsunuz? Vallahi, onun nasîhati ve tavsiyesi bana milyonları, milyarları bulan Beyt-ül-mal hakkında
daha titiz ve daha dikkatli olmamı te’mîn ediyor. Çünkü, böyle sohbetler, insana tecrübe, kalbe rahatlık
verir. Üzüntü ve kederi giderip, edeb ve ahlâkı güzelleştirir. Eğer ben, çok sıkıntılı bir hâle düşseydim. O
sıra da Ubeydullah bin Utbe (r.a.) bana gelmiş olsaydı, bu sıkıntılarımın ağırlığı bana hafif gelir, onları
unuturdum” buyurur. Zührî ise, ilim hususunda derya gibi olan dört kişiye yetiştim: Sa’îd bin Müseyyib,
Ebû Bekir Abdurrahmân bin Hâris, Ubeydullah bin Utbe, Urve bin Zübeyr’dir demiştir.
- 281 -