İslam Alimleri Ansiklopedisi 2

kulunu rızık ile imtihan eder. Onun ne yaptığına bakar. Beğenirse ona bereket verir. Râzı olmazsa
ona bereket vermez.”
1) Hilyet-ül-evliyâ cild-2, sh-212
2) Tehzîb-üt-tehzîb cild-11, sh-341
YEZÎD BİN EBÎ HABÎB
Tâbiînin büyük âlimlerinden. İsmi Yezîd, künyesi, Ebû Recâ’dır. 53 (m. 673) senesinde doğup, 128
(m. 745) târihinde Mısır’da vefât etti. Aslen Sudanlı olmasına rağmen, Mısır’da yerleşti.
Mısır’da yetişip, ilim tahsil etti. Eshâb-ı kirâmdan Abdullah bin Hâris (r.a.), Ebüt-tufeyl Âmir bin Vasile
(r.a.) ile görüşüp, sohbetinde bulundu. Onlardan İslâm ilimlerini öğrenip, ahlâk ilminde çok yüksek
derecelere kavuştu. Görüştüğü Eshâb-ı kirâm ve zamanın büyük âlimi Mersed bin Abdullah’tan (r.a.)
hadîs-i şerîf rivâyet etti. Kendisinden Leys bin Sa’d, Süleymân et-Teymî ve Yahyâ bin Eyyûb (r.a.) dâhil
pek çok Mısır âlimi rivâyette bulundu. Rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerden bir kısmı en meşhûr hadîs
kitâblarından olan Buhârî’de vardır. Fıkıh âlimi de olup Mısır’da helâl ve harâma ait fıkhî mes’eleleri ilk
defa tasnif eden O’dur.
Emevî halifesi ve büyük İslâm âlimlerinden Ömer bin Abdülazîz (r.a.) O’nu Mısır’da fetva vermek
için vazifelendirdi. O’nun kıymet ve ilmî şahsiyetini talebesi Leys bin Sa’d (r.a.) şöyle ifâde eder: Hocam,
âlimimiz ve büyüğümüzdür.” Emevî halifelerinin ta’yin ve seçiminde bîat etmesi aranan şahsiyetlerden
biriydi.
İlmin itibarını, kıymetini muhafaza edip, hak sözü söylemekten çekinmezdi Bir gün hastalandı. Mısır
umûmî valisi el-Heysere bin Süheyl O’nu ziyârete gelip, geçmiş olsun dileğinde bulundu. Bir de; üzerinde
pire kanı bulunan elbise ile namaz kılma hususunda fıkhî bir mes’ele sordu. İmâm-ı Yezîd bin
Habîb (r.a.), valinin ba’zı haksız fiillerini işittiğinden ona sırt çevirip, cevap vermedi. Vâliye, ziyâretten
ayrılırken şu sitemde bulundu; “Sen her gün masum insanları öldürüyorsun, onların kanlarından değil
de, bana pire kanı hakkında fetva soruyorsun?” dedi.
Halifenin oğlu kendisine ba’zı dînî mes’eleleri sormak için yanına çağırdı. Gelen haberciyle şöyle
haber gönderdi. “Ben sana gelmem, sen gel. Senin bir âlimin huzuruna gelmen senin için şereftir,
zînettir. Benim sana gelmem ise benim için leke ve aşağılıktır.”
Buyurdu ki; “Âlimin fitnesinden biri de, konuşması kendisi için susmasından daha sevimli olmasıdır.
Zîrâ dinlemekte ve susmakta selâmet, konuşmakta ise süslenmek, fazla veya eksik konuşmak vardır.”
İlim, amel ve irşâdlarına ba’zı âfetlerin sokulmasından çok korkup, yine buyurdu; “Eğer bir âlime,
söz söylemek, susmaktan ve dinlemekten daha sevimli geliyorsa, bu hâl, onun hakkında dînî bir fitnedir.”
“Eshâb-ı kirâm, yemeği keyf ve lezzet için yemez, elbiseyi güzellik için giymezlerdi. Yemekten
maksadları; açlığı giderip, ibâdete kuvvet bulmak, elbiseden muradları da; avret yerlerini örtmek ve soğuktan,
sıcaktan bedenlerini korumaktır.”
Rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte Peygamber efendimiz buyuruyor ki: “Sizden birisi kıbleye dönerek
abdest bozmasın.”
1) Tehzîb-üt-tehzîb cild-11, sh-318
2) El-Menhel-ül-azb-ül-mevrûd cild-3, sh-67
3) Tezkiret-ül-huffâz cild-1, sh-129
4) Tabakât-ı İbn-i Sa’d cild-7, sh-513
5) Şezerât-üz zeheb cild-1, sh-175
YEZÎD BİN ES’AM:
Tâbiînden büyük bir hadîs âlimi. 103 (m. 721) senesinde vefât ettiği söylenir. Babasının ismi
Amr’dır.
Hadîs hususunda sika (güvenilir) bir âlimdir. Hz. Âişe ve Hz. Meymûne validelerimizden, Ebû
Hüreyre, Sa’d bin Ebî Vakkâs, Muâviye’den (r.anhüm) hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. Ondan da, kardeşi
Abdullah bin Es’am’ın iki oğlu, Ubeydullah ve Abdullah, Ecleh el-Kindî, Ebû Fezâre, Râşid bin Keysân,
Muhammed bin Müslim ez-Zührî hadîs-i şerîf rivâyet edip, O’ndan ilim öğrenmişlerdir. Rivâyet ettiği hadîs-i
şerîfler, Sahîh-i Müslim’de ve dört sünen kitabında (Sünen-i Tirmizî, Sünen-i Ebî Dâvûd, Sünen-i
İbn-i Mâce, Sünen-i Nesâî) mevcuttur.
Âlimlerin hakkında buyurdukları: İbni Sa’d: “Yezîd bin Es’am, çok hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir.”
- 297 -