İslam Alimleri Ansiklopedisi 2

1) Hilyet-ül-evliyâ, cild-3, sh-207
2) Tehzîb-üt-tehzîb, cild-7, sh-357
3) El-A’lâm, cild-4, sh-302
4) Tabakât-ı İbn-i Sa’d, cild-5, sh-312
5) Vefeyât-ül-ayân, cild-3, sh-274
6) Şezerât-üz-zehep, cild-1, sh-148
ALİ BİN FUDAYL BİN IYÂD:
Hadîs âlimi. Künyesi, Ali bin Fudayl bin İyâd bin Mes’ûd bin Bişr-et-Temîmî. Abbâd bin Mansur,
Abdülazîz bin Ebî Revvâd, Leys bin Ebî Süleym. Zeyd bin Bekir ve Muhammed bin Sevr es-San’ânî’den
ilim öğrenip rivâyette bulundu. Kendisinden, babası, İbn-i Uyeyne, Ebû Bekir bin lyâş, Şihâb bin Abbâd,
Ebû Süleymân ed-Dârimî, Ahmed bin Abdullah bin Yûnus ve başkaları ilim öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet
ettiler. İmâm-ı Nesâî, O sika (Hadîs ilminde güvenilir bir zâtdır) buyurdu. Hatîb el Bağdâdî diyor ki:
“Verâ”ı (şüphelilerden sakınması) çok idi.”
Birgün ağlıyordu Babası, Fudayl (r.a.) “Yavrucuğum, niçin ağlıyorsun” diye sordu. Buyurdu ki, “Ey
babacığım! Eğer kıyâmet günü bir araya gelemezsek, hâlimiz nice olur? Onun için “ağlıyorum.” Bunun
üzerine Hz. Fudayl buyurdu ki, “Yavrucuğum Abdullah bin Mübârek (r.a.) buyuruyor ki, Allahü teâlâ için
dünyâdan kesilen kimsenin hali ne güzeldir.” Ali bin Fudayl (r.a.) bu sözleri duyunca düşüp bayıldı.
Süfyân bin Uyeyne (r.a.) buyuruyor ki: “Fudayl bin İyâd ve oğlu kadar Allahdan korkması çok olan
kimse görmedim.” Hz. Fudayl buyuruyor ki: “Birgün oğlum Ali’yi, evin avlusunda şöyle söylerken gördüm
“Yâ Ali, ateşten kurtuluş ne zaman?” Fudayl bin İyâd (r.a.) buyuruyor ki “Kûfe’de bir keçimiz vardı.
Birgün başkalarının arpalarından yemişti. Bundan sonra o keçinin sütünden içmedik. İbn-i Mübârek buyuruyor
ki, “Zamanımızda insanların en üstünü, Fudayl ve oğlu Ali’dir” Havf (Allahü teâlânın azabından
korkmak) ve Reca (Allahü teâlânın rahmetinden ümidli olmak) ve fazîletleri hakkında anlatılan kıssalar
çoktur. (Bkz. Fudayl bin İyâd (r.a.) Birgün Ali bin Fudayl bir kimsenin, “O gün insanlar, âlemlerin Rabbi
için (Ona hesab vermek için kabirlerinden) kalkacaklar” (Mutaffifîn sûresi-6) âyet-i kerîmesini okumakta
olduğunu duydu. Bunun tesiri ile bayıldı ve yere düştü. Birgün, Ali bin Fudayl (r.a.) ağlıyordu. “Seni ağlatan
nedir?” diye sordular. “Bana zulmedene, yârın Allahü teâlânın huzuruna çıkıp da, hiçbir sebep yokken
niçin zulm ettiği kendisine sorulunca, hiçbir cevap veremiyecek olan kimseye acıyorum da onun için
ağlıyorum” buyurdu.
Hz. Fudayl bin İyâd’a, oğlu Ali’nin (r.a.) “Yalnız başıma öyle bir yerde olsam ki, ben insanları görsem,
ama insanlar görmeseler” dediğini söylediler. Hz. Fudayl “Keşke oğlum Ali (r.a.), sözünü tamamlasaydı
ve deseydi ki; “Öyle bir yerde olsam ki, insanlar beni, ben de insanları görmesem” buyurdu.
Babasından bir müddet önce vefât etti.
Vefât etmesine sebep şu idi ki, Ali bin Fudayl (r.a.) Kur’ân-ı kerîmden bir sûreyi sonuna kadar dinlemeye
tahammül edemez düşüp bayılırdı. Bir defasında, birisi “El-Kâria” sûresini okuyordu. Ali bin
Fudayl bunu dinlerken düşüp bayıldı. Baktılar ruhunu teslim etmiş.
1) Hilyet-ül-evliyâ, cild-8, sh-297
2) Tehzîb-üt-tehzîb, cild-7, 373
ALİ BİN MÜSHİR:
Hadîs ve fıkıh âlimlerinin meşhûrlarından. Tebe-i tâbiînden olup, künyesi Ebü’l-Hasen el-Kûfî’dir.
Doğum târihi bilinmemektedir. 189 (m. 805) senesinde vefât etti. İlim öğrenip hadîs rivâyet ettiği âlimler,
İsmâil bin Ebî Hâlid, Yahyâ bin Saîd, Hişâm bin Urve, İbn-i Cüreyc, İmâm-ı A’meş ve bazı
muhaddislerdir. Zamanın âlimleri tarafından ilimdeki üstünlüğüyle meth edilen Ali bin Müshir (r.a.) hadîsi
şerîf ilminde hâfız idi. Yani yüzbin hadîs-i şerîfi râvileri ile birlikte ezbere bilirdi. Rivâyet ettiği hadîs-i
şerîfler Kütüb-i sitte denilen meşhûr altı hadîs kitabında yer almıştır. Kendisinden, Hasen bin Rebî’,
Beşîr bin Âdem, Zekeriyya bin Adî, İsmâil bin Halil ve daha çok sayıda hadîs âlimi hadîs-i şerîf rivâyet
etmiştir.
Rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerden bazıları:
“Şüphesiz ki ölen kimse, dirinin ağlaması yüzünden azâb görür.”
“Bir kimse din kardeşinin satışı üzerine satış yapmasın, din kardeşinin dünürlüğü üzerine
dünür de göndermesin. Ancak kendisine izin verilirse o başka.”
“Şüphesiz ki fi’len yapmadıkça yahûd söylemedikçe, Allahü teâlâ ümmetimin gönüllerinden
geçen şeyleri onlara bağışlamıştır.”
- 27 -