06.05.2013 Views

View/Open - UZSpace Home - University of Zululand

View/Open - UZSpace Home - University of Zululand

View/Open - UZSpace Home - University of Zululand

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

25<br />

Kubalulekile kuphawula ngendlovukazi Gwamile leyaba neligalelo lelikhulu<br />

ngasemfundvweni esiveni semaSwati. Gwamile lowatiwa ngekutsi<br />

nguLabotsibeni, yindvodzakati yaMvelase Mdluli, kungako kuyaye kutsiwe<br />

nguLaMvelase. Leligama lelitsi Labotsibeni walitfola ngekutsi ngalesikhatsi<br />

atalwa, emaSwati abeyewuhlasela inkhosi yebaPedi leyayatiwa ngekutsi<br />

nguTsibeni. Indlovukazi Labotsibeni yasheshe yakubona lokufika<br />

kwesikolo emaSwatini kutsi kukhona nalokungahambisani kahle<br />

nemihambo yemaSwati. Phela tikolo tekucala tatakhiwe ngebemasontfo<br />

lehlukene lokwenta kutsi bese kuba khona umbango lovukako. Kungaleso<br />

sizatfu ke indlovukazi Labotsibeni vase ibona kutsi kuhle kwakhiwe sikolo<br />

sesive lapho kutawufundziswa khona inhlonipho yemaSwati. Lendlovukazi<br />

loku yakwenta ngenca yemntfwana Sobhuza II lokwasekudzingeka<br />

afundze ngobe abesatawubusa sive lesesinebantfu labafundzile<br />

nalabamhlophe. Njengobe emaSwati abesakhosele ngaphasi kwemaNgisi<br />

ngesicelo save indlovukazi, kwabe sekutsi ngemnyaka wa 1903 seyitfumela<br />

sicelo sayo kuhulumende wemaNgisi ePitoli kutsi kwakhiwe sikolo. Kulapho<br />

ke kwakhiwa sikolo sekucala sesive eSwatini lesilapha kaZombodze.<br />

Wacala khona kufundza Sobhuza II afundziswa bothishela labalandvwa<br />

nguye Labotsibeni emaXhoseni. Njengobe lesikolo besigcina ebangeni<br />

leliphasi, umntfwana kwadzingeka kutsi ayewucedzela tifundvo takhe<br />

eLovedale College, eKapa. Imali leyayibhadalela inkhosi esikolweni nguleyo<br />

leyayiphuma esikhwameni lesasungulwa ngiyo indlovukazi nga 1911<br />

isisungulela kufundzisa yona inkhosi. Ngenca yekutsi sive siyahlonipha,<br />

sasiwukhipha lomtselo wemasenti langemashumi lamabili kuze inkhosi<br />

itewufundza.<br />

Nangempela yafundza yagogodza yabuya seyilungele kutsatsa bukhosi<br />

ngemnyaka wa 1921 nayibeka phasi indlovukazi Gwamile. Sobhuza II<br />

waba yinkhosi yekucala lefundzile yemaSwati leyahlonishwa ngumhlaba

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!