View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2.4.3 Lijaha<br />
42<br />
Lona ngumuntfu lomdvuna losakhulile impela, nemuti sangawakha<br />
kungasolisi. Ujaha Iisuka eminyakeni lengemashumi lamabili nesihlanu kuya<br />
emashumini lamatsatfu kuye ngekutsi Iikhuliseke njani. Msibi (2003) utsi<br />
lijaha Iigcina eminyakeni lengemashumi lamatsatfu nesihlanu. Khumalo<br />
(2003) noko uyehluka vena kuloku. Asesimuve nabeka kanjena waMntungwa:<br />
Umuntfu lomdvuna akaphangisi kukhula<br />
njengemuntfu lomsikati kuya Ngekutsi<br />
ukhuliseke kanjani nekutsi ukhule adlani.<br />
Lijaha lelikhule Iibhasha. Imbasha Iidla<br />
kudla kwesintfu, Iiyephuta kukhula<br />
Uchubeka achaze kutsi ngesingaye Iijaha sibili Iiba semkhatsini wemashumi<br />
lamatsatfu nemashumi lamane eminyaka. Lisalukha lusekwane lente<br />
naleminye imisebenti yasebukhosini njengekuhlehla. Kuhlehla kwenta<br />
imisebenti yasebukhosini leyentiwa ngawo emajaha ngekwehlukana<br />
kwemabutfo awo. Lijaha sibili-ke Iiyabutseka. Uma Iijaha Iibutsekile kusuke<br />
kufana nekutsi seligane inkhosi. Mhla Iibutseka Iinikwa Iigama lelisha<br />
lelitawatiwa ngalo njengelijaha lembutfo. Uphindze Iitfole Iichuzu lelibutfo<br />
lelikhetse kungena kulo. Lelichuzu Iibonakala ngalo kutsi labutseka.<br />
Kuchubeka lente lemisebenti yebukhosini kukhomba inhlonipho futsi<br />
ngekwenta njalo Iitawukwati kufundzisa labeta emva kwalo inhlonipho<br />
yemaSwati.<br />
Ujaha ngumuntfu losakulungele kuteka. Selingasoma Iiganwe ngendlela<br />
lelifundziswe ngayo. Lapha Khumalo (2003) ugcizelela kutsi Iijaha Iitigcina<br />
Iimsulwa kuze kufike sikhatsi sale sekuteka. Kuvakasha kwalo ekhabo ntfombi<br />
akusho kutsi seliyawulala, cha, alilokotsi. Usuke Iiyewubonwa bekhabo