View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
View/Open - UZSpace Home - University of Zululand
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
39<br />
Phela ngesiSwati awukho umuti wemfati, Iikhaya Iikhaya ngobe indvodza<br />
yefika esikhulwini yakhonta. Umfati lotsi acala kutala atibule ngemfana<br />
kutsiwa ungumfati sibili ngobe utele umfana lokunguye latawuvusa umuti<br />
weyise, futsi ngaye sibongo sakubo siyandza. Akafanani nentfombatana yona<br />
lehamba iyekwandzisa sibongo sasemtini. Bantfu labadvuna banetigaba tabo<br />
letatiwako naletihlonishwako. Ngulowo nalowo kufanele atiphatse<br />
ngekwesigaba sakhe angatfolakali asatiphetse ngendlela lengemukeleki.<br />
Kukhona umfana, Iibhungu, Iijaha, indvodza kanye nelikhehla nome Iichegu.<br />
2.4.1 Umfana<br />
Umfana ngulomdvuna losaphumile ebuntfwaneni. Usuke asehlukanisa<br />
emkhatsini walabadvuna nalabasikati kungasafani nalesikhatsi<br />
asengumntfwana. Iminyaka yemfana Iba semkhatsini wesikhombisa<br />
neminyaka lelishumi namibili ngekusho kwaKhumalo (2003). Kantsi Msibi<br />
(2003) vena utsi umfana nguloneminyaka lesihlanu kuya kulesikhombisa.<br />
Inhlonipho layatiko kusenguleyo yasebuntfwaneni. Umsebenti lomkhulu<br />
wemfana kwelusa ematfole netimbuti. Kulesigaba sebufana sewucala<br />
kufundziswa inhlonipho lephatselene nalabadvuna. Sikhatsi lesinyenti<br />
sewusicitsa anebantfu labadvuna. Emini uhamba nebafana kuya ekweluseni,<br />
nakasekhaya sewutfolakala esangweni kantsi ebusuku sewulala elawini lapho<br />
kulala emajaha khona. Kuto tonkhe letindzawo utfola tifundziso nemiyalo<br />
lecondzene nalabadvuna, kutiphatsa kwabo emmangweni kanye nangendlela<br />
lokufanele bahloniphe ngayo. Kulapha esangweni lapho afundziswa khona<br />
kutsi nasakhulile asayindvodza kufanele atiphatse njani ngenhlonipho.<br />
Ngalesikhatsi sewutjelwa kutsi akanandzawo egumeni nasedladleni, kodvwa<br />
kumele ngaso sonkhe sikhatsi atfolakale asesangweni kuze atewuhlakanipha<br />
njengendvodza. Nakalandzelana nabonina kutsiwa utawulibala. Phela