You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
(<strong>sic</strong>!)<br />
ljivim semantičkim mrežama. Nakon odlaska od<br />
kuće, jedinu nadu u povratak svoje časti on nalazi<br />
u terorističkoj organizaciji koja mu može omogućiti<br />
osvetu. Ovim je Khadra uzrok nesporazuma<br />
između žitelja Iraka i američkih vojnih trupa jasno<br />
locirao u mentalitetima. Izuzetna fabulativna<br />
napetost u nastavku romana, prateći osnovnu<br />
narativnu liniju, rijetko je prekinuta ekskursima u<br />
kojima progovaraju drugi glasovi (Dr. Džalal, Sajid,<br />
Jasin, Husain, Omar Desetar...).<br />
Posebno zanimljiv lik je Dr. Džalal, čovjek koji se<br />
jedno vrijeme borio protiv terorizma a nakon što<br />
je odbačen od strane Zapada kao još jedan u nizu<br />
Arapa koji znaju ubijati, arhaičnih divljaka, vraća<br />
se u Irak gdje govori protiv prije svega intelektualnog<br />
rasizma, a zatim i utilitaristički koncipiranog<br />
kolonijalizma, imperijalističke hegemonije<br />
Zapada i kampanja dezinformiranja koje rade na<br />
dijabolizaciji muslimana.<br />
Filozofski pasaži primijetni u njegovim obraćanjima<br />
na izuzetno posjećenim predavanjima o<br />
dominirajućoj ulozi Amerike u svijetu daju dodatnu<br />
dimenziju polifonoj strukturi Bagdadskih sirena,<br />
romanu prevedenom na više od dvadeset<br />
svjetskih jezika.<br />
Roman je kompoziciono uređen u tri veća dijela:<br />
Kafr Karam, Bagdad i Bejrut - koji su, ustvari,<br />
imena geografskih lokacija u kojima se kreće<br />
glavni junak čije ime ne saznajemo jer to može<br />
biti bilo koji čovjek ubačen u vlak koji nazivamo<br />
Historijom.<br />
Prateći radnju u njenom kauzalnom, uzročno-posljedičnom<br />
slijedu, protagonist Bagdadskih sirena<br />
u intervalima evociranja živih slika svoje mladosti<br />
provedene u Kafr Karamu „realno vrijeme“ (ono<br />
koje otkucava na satu) pretače u subjektivnopsihološku<br />
projekciju vremena a inkorporiranjem<br />
statičkih motiva u unutarnju dinamiku teksta kao<br />
da pravi predah od tempa Historije.<br />
Cjelokupna poetika Yasmine Khadre situirana<br />
je u kauzalitetu esencije i egzistencije, individue<br />
opterećene tragikom povijesti i kolektivnim sentimentom<br />
te sjećanja kao jedinog preostalog utočišta<br />
za bijeg od prljave stvarnosti. Iz ove dimenzije<br />
romana izrasta druga, bitno kulturološka, o<br />
nespremnosti dvaju kulturnih tradicija na proces<br />
akulturacije, na otvorenost prema Drugome; izrasta<br />
priča o razgovoru gluhih koja suprotstavlja<br />
Istok i Zapad.<br />
Skeptični prema modernizaciji koja nosi oznaku<br />
Drugoga, Iračani glorificiraju simbole arhaičnosti<br />
kako bi istakli svoju različitost.<br />
Progovarajući U ime identiteta, Amin Malouf ne<br />
osuđuje ovakav (nekada i militantni) partikularizam<br />
zbog konteksta u kojem se javlja. On piše:<br />
I u razvijenim zemljama (Francuskoj), modernizacija<br />
je sumnjiva čim je ljudi shvate kao trojanskog<br />
konja prevladavajuće strane kulture. Dr.<br />
Džalal, odbačeni intelektualac od strane Zapada,<br />
rehabilitiran i stavljen u službu Džihada, govoreći<br />
o miješanju Zapada u politiku Iraka kaže: Zapad<br />
voli samo sebe. Misli samo na sebe. Kada nam<br />
pruža pojas za spašavanje, to je samo kako bi od<br />
nas načinio mamac. Manipulira nama, huška nas<br />
jedne protiv drugih, a kad prestane zbijati šalu<br />
s nama, zatvara nas u svoje tajne latice i zaboravlja.<br />
Generirajući stereotipe o Drugima, videći<br />
sebe kao normu a Druge kao odstupanje od nje,<br />
Zapad je razvio društvene i političke mehanizme<br />
zahvaljujući kojima su Drugi kreirani kao inferiorni<br />
i zaostali.<br />
Dr. Džalalova rečenica da je pravi rasizam uvijek<br />
bio intelektualan akcentira važnost pisanja<br />
i govora kao mehanizama diskurzivne kontrole<br />
u proizvodnji Drugosti i marginaliziranju Drugih<br />
kultura u odnosu na projektivni „estetski“ centar<br />
Zapada.<br />
Bagdadske sirene je uistinu roman u kom se odvija<br />
psihološka drama individue, ali i humanistička<br />
borba protiv potenciranja kulturalnih suprotnosti.<br />
Nasuprot njima, Khadra afirmira različitosti u<br />
bogatim tradicijama Istoka i Zapada, i kroz glas<br />
Kadema koji na walkmanu sluša libanonsku divu<br />
Fajruz izražava tugu zbog nespremnosti na akulturaciju:<br />
Kada bi Zapad mogao shvatiti našu glazbu,<br />
kada bi nas samo mogao čuti kako pjevamo,<br />
osjetiti naš puls preko pulsa naših kitara, našu<br />
dušu preko duše naših violina, (...) kada bi mogao<br />
stupiti u vezu sa našim svijetom, mislim da bi se<br />
odrekao svoje vrhunske tehnologije, svojih satelita<br />
i armada i slijedio nas na kraj naše umjetnosti...<br />
Pažljivim iščitavanjem Khadrinih faktičnih fikcija,<br />
razmatranjem svih mogućih planova teksta, čitalac<br />
Bagdadskih sirena će dobiti neke odgovore o<br />
Drugom zaljevskom ratu i savremenom kolonijalizmu,<br />
a ovaj roman - siguran sam - naći će svoje<br />
mjesto u kontekstu postkolonijalne književnosti.<br />
Kraj tragične ispovijesti nosi izuzetan humanistički<br />
angažman. Glavni lik romana, sa virusom<br />
u svome tijelu ne kreće za London kako bi proširio<br />
pošast koju nosi u sebi. Dirnut scenama sa<br />
aerodroma, on odlučuje da propusti let i žrtvuje<br />
vlastiti život u ime humanizma:<br />
Cijeli mi život prolazi kroz glavu; Kafr Karam,<br />
moja obitelj, moji živi i moji mrtvi; osobe koje mi<br />
nedostaju, osobe koje me proganjaju... No, od<br />
13
Change language