Klastry w sektorach kreatywnych – motory rozwoju ... - Portal Innowacji

2.3.2. Gatekeeperzy
Kluczową rolę w sektorach kreatywnych odgrywają osoby lub podmioty nazywane przez branżowców
gatekeeperami (ONZ, 2010, s. 85) (gatekeeper – bramkarz, strażnik) – decydują oni o tym, które produkty
trafią na rynek, a które do szuflady. W dziedzinie malarstwa gatekeeperem jest menedżer galerii sztuki,
który decyduje się na wystawienie prac wybranych artystów. Natomiast w przypadku gazety artykuły do
najnowszego numeru wybiera redaktor naczelny. Mirosław Filiciak i Alek Tarkowski (2009), opisując rolę
gatekeeperów w świecie mediów, odwołują się do przykładu matki decydującej o tym, jakie jedzenie trafi
na domowy stół.
Funkcja gatekeepera budzi wiele kontrowersji. Jego subiektywne wybory w wielu wypadkach nie dają
szansy na zaistnienie na rynku wielu wybitnym artystom. Jako przykład tego, że mogą się mylić, może
posłużyć historia sukcesu Cliva Cusslera, amerykańskiego autora bestsellerowych powieści sensacyjnoprzygodowych,
który musiał się posłużyć sfałszowanymi referencjami, aby wydać w 1973 roku swoją debiutancką
powieść o przygodach Dirka Pitta Afera śródziemnomorska 22 . Książka okazała się na tyle popularna
wśród czytelników, że Dirk Pitt wystąpił jeszcze w kolejnych kilkudziesięciu powieściach Cusslera.
Oczywiście może zaistnieć także sytuacja odwrotna, w której gatekeeper staje się aniołem stróżem wielkich
produkcji. Tak było m.in. z bestsellerową powieścią Dana Browna Kod Leonarda Da Vinci. Książka została
ukończona i wydana tylko dzięki uporowi krytyka literackiego Jasona Kauffmana, który przekonywał
niechętne wydawnictwo Doubleday do opublikowania dzieła, mimo że poprzednie książki Browna nie
wróżyły sukcesu 23 .
Współcześnie rola gatekeeperów w sektorach kreatywnych słabnie w związku z rozwojem Internetu, który
umożliwił twórcom omijanie etapu pośredników i udostępnianie swoich dzieł właściwie natychmiast po
ich stworzeniu. Służy do tego wiele przeróżnych narzędzi, takich jak blogi, portale społecznościowe (np.
Facebook, Nasza Klasa), portale wideo (np. YouTube, Dailymotion) czy wirtualne galerie sztuki (np. Digiart).
Ich popularność jest ogromna i wciąż rośnie. Swoistą rewolucję w dziedzinie literatury wprowadził serwis
Amazon, udostępniając internautom oprogramowanie CreateSpace, oferujące możliwość darmowego
publikowania swojej twórczości (tekstów, muzyki i filmów) oraz zamówienie dodatkowych usług, m.in.
edytorskich, oprawy graficznej czy marketingowych (Ramka 9).
44
22
Zob. www.iik.pl
23
Zob. www.colgate.edu