Pobierz dokument - Biblioteka Polskiej Piosenki
Pobierz dokument - Biblioteka Polskiej Piosenki
Pobierz dokument - Biblioteka Polskiej Piosenki
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
92<br />
wyśpiewanych, z piękną muzyką,<br />
jest na pewno przeżyciem niezwykłym.<br />
Oczywiście jeśli ci, którzy<br />
są odpowiedzialni za tego rodzaju<br />
wykonanie wokalne pamiętają<br />
o tym, że niedopuszczalne jest,<br />
by w wierszach przeznaczonych<br />
do takich realizacji głosowych<br />
dokonywać jakichkolwiek zmian,<br />
ingerować w teksty, na przykład<br />
poprzez opuszczanie jakiegoś<br />
fragmentu, słów, wersów, itd., czy<br />
też dodawanie pewnych partii, np.<br />
refrenów, których w utworze brak,<br />
a zostały na potrzeby wyśpiewania<br />
utworzone przez wykonawcę,<br />
czy też kompozytora, poprzez powtarzanie<br />
pewnych słów 10 . Chodzi<br />
wszak o kompozycję utworu.<br />
Odwołajmy się w tym miejscu do<br />
ważnej definicji autorstwa Andrzeja<br />
Stoffa:<br />
„Kompozycja – to zapewniająca<br />
dziełu ontologiczną tożsamość,<br />
artystyczną niepowtarzalność i<br />
komunikacyjną funkcjonalność,<br />
hierarchia zestrojów jakości właściwych<br />
poszczególnym warstwom,<br />
zrealizowana w fazowym<br />
porządku jego budowy” 11 .<br />
Dalej pisze teoretyk literatury:<br />
„Tak rozumiana kompozycja ma<br />
trzy aspekty, czyli szczegółowe<br />
zakresy kształtowania jedności i<br />
jedyności dzieła literackiego:<br />
1. aspekt strukturalny,<br />
2. aspekt motywacyjny,<br />
3. aspekt komunikacyjny.<br />
Określenie „aspekt” jest w tym<br />
przypadku szczególnie właściwe,<br />
ponieważ chodzi o porządki<br />
współwystępujące i współtworzące<br />
tożsamość każdego utworu<br />
literackiego, a nie o jakieś, choćby<br />
tylko „względnie izolowane”,<br />
systemy jakości. Znaczy to, że<br />
każdy element może pełnić, i<br />
na ogół pełni równocześnie trzy<br />
szczegółowe funkcje wynikające<br />
z równoczesnego i współistotnego<br />
poddania go trzem zasadom<br />
porządkującym, a trzy rodzaje<br />
zależności (strukturalne, motywacyjne,<br />
komunikacyjne), choć<br />
różne co do ich istoty, wzajemnie<br />
się uzupełniają i modyfikują<br />
w realizowaniu jedności dzieła.<br />
Te trzy „siły” porządkujące<br />
się przejawami intencjonalnego<br />
charakteru bytowego dzieła; są<br />
autorskim piętnem pozostawionym<br />
na usamodzielnionym już<br />
w wyniku utrwalenia w tekście<br />
dziele. Aspekt strukturalny odnosi<br />
utwór do praktyki literackiej, a<br />
w grę wchodzą tu zarówno konwencje,<br />
jak i indywidualne właściwości<br />
warsztatu pisarskiego.<br />
Aspekt motywacyjny sytuuje to,<br />
czego utwór dotyczy, względem<br />
rzeczywistości za pośrednictwem<br />
systemu przekonań na temat niej<br />
i literatury jako sposobu odnoszenia<br />
się do niej. Aspekt komunikacyjny<br />
wyznacza warunki lektury:<br />
odbioru i zrozumienia utworu<br />
zgodnie z jego przeznaczeniem.<br />
Są to równocześnie trzy zakresy<br />
problematyki badawczej, z którą<br />
musi się zmierzyć ktoś, kto chce<br />
zbadać i odsłonić zasady gwarantujące<br />
danemu utworowi ontologiczną<br />
tożsamość i artystyczną<br />
jedyność” 12 .<br />
Jakakolwiek ingerencja w tekst<br />
burzy zatem kompozycję, dochodzi<br />
do zburzenia tych trzech<br />
porządków wymienionych przez<br />
Andrzeja Stoffa. Wiersze muszą<br />
być tak wyśpiewane, by nie doszło<br />
do zmiany ich sensów, by<br />
wykonania były wierne utworom.<br />
Kwestią jakże istotną jest kompozycja<br />
muzyczna, która powinna<br />
idealnie odpowiadać wymowie<br />
tekstu. Często wszakże zdarza<br />
się tak, nad czym jako słuchacze<br />
wierszy wyśpiewanych ubolewamy,<br />
że melodia skomponowana<br />
do utworu poetyckiego jest chybiona,<br />
nie oddaje jego wartości.<br />
Ale także bywa i tak, że nienajlepsze<br />
wiersze są wspaniale wyśpiewane,<br />
a muzyka ułożona do<br />
nich przyciąga naszą uwagę, czy<br />
wręcz nas zachwyca. Mówimy<br />
tutaj o tzw. poezji śpiewanej,<br />
czyli takiej, w której powinny<br />
funkcjonować arcydzieła sztuki<br />
lirycznej, wiersze bardzo dobre i<br />
dobre. Inne wyśpiewane utwory –<br />
te gorsze, czy wręcz słabe, także<br />
często zalicza się do poezji śpiewanej,<br />
a przecież to miano powinno<br />
być zarezerwowane tylko<br />
dla dzieł wybitnych, świetnych,<br />
dobrych 13 . W kulturze popularnej<br />
istnieją całe obszary zajęte przez<br />
utwory słowno-muzyczne, czyli<br />
piosenki, wśród których znaleźć<br />
można całkiem interesujące teksty,<br />
nie ustępujące w najlepszych<br />
przypadkach wierszom pisanym<br />
przez tych, którzy dążą do stworzenia<br />
liryków. Autorzy takich<br />
piosenek są najczęściej wokalistami<br />
w zespołach muzycznych,<br />
sami także komponują muzykę<br />
lub są współtwórcami melodii.<br />
Zaletą słuchania przez młodych<br />
ludzi takich piosenek jest fakt, że<br />
być może sięgną oni w przyszłości<br />
po bardziej ambitne utwory i<br />
zainteresują się poezją. A i sami<br />
piszący wiersze próbują docierać<br />
do odbiorców poprzez śpiewanie<br />
swoich tekstów w różnych zespołach<br />
muzycznych.<br />
Można pokusić się o doprecyzowanie<br />
terminologiczne i zaproponować<br />
myśl, że istnieją trzy odmiany<br />
poezji śpiewanej:<br />
1. Poezja śpiewana „czystej krwi”,<br />
czyli pieśni – są to arcydzieła<br />
liryki, wiersze bardzo dobre i<br />
dobre, do których skomponowano<br />
wspaniałą muzykę, dorównującą<br />
wierszom, a zatem<br />
są to kompozycje „arcydzielne”,<br />
świetne, znakomite;<br />
2. Poezja śpiewana jako arcydzieła<br />
liryki, wiersze bardzo dobre<br />
i dobre, umuzycznione popularnie<br />
– są to wiersze funkcjonujące<br />
w różnych stylach muzycznych<br />
(oczywiście powstaje<br />
wątpliwość, czy arcydziełom<br />
poezji, wierszom o wysokiej<br />
wartości, może towarzyszyć