5. Grupa rówieśnicza wobec rodziny i szkoły 137suche fakty to by było oczywiście, nie, mógłbym się czegoś nauczyć i tak samo z innychprzedmiotów no co mi z tego, że nauczyciel będzie opowiadał to samo co w książce przeczytamjak powiedzmy czegoś się nie dotknie i nie zobaczy to się nie nauczy tak możnasię nauczyć, ale to będzie tylko czysto teoretyczna wiedza, nie z książki, a przecież nachemii to żadnych doświadczeń nie mieliśmy i to samo z wszystkich innych przedmiotów,no wiadomo jedynie język polski i matematyka bo to się stosuje w praktyce mówiąc albolicząc zadania no to inaczej się tego nie da nauczyć, ale zresztą no to już jest praktyka.(Wyw. 6 seria 2)Respondenci zwracają także uwagę na funkcjonalny aspekt szkoły w większościprzypadków należy do nich specyficznie definiowany „kapitał społeczny”.W tym rozumieniu szkoła, poprzez styczność przestrzenną osób w tym samymwieku, umożliwia socjalizację traktowaną jako umiejętność wchodzenia w rozmaiterole społeczne funkcjonujące na płaszczyźnie grupy rówieśniczej. Taki sposóbrozumienia roli szkoły jest obecny w wypowiedziach respondentów uzyskanych zapośrednictwem wywiadów narracyjnych.BADACZ: A czy szkoła uczy czegoś więcej niż tylko to, o czym mówicie na lekcjach?Na pewno współdziałania z innymi ludźmi. Ważne jest porozumienie, żeby wiara w klasiesię dogadywała ze sobą; w klasie i w grupkach... Bo w każdej chyba klasie jest kilka grupek.I ważne, żeby ludzie byli za sobą. Żeby nie było, że jedna grupka wsypie drugą lubktoś z klasy wsypie kogoś. Czyli musi być solidarność, jak ktoś coś wie, że ktoś coś zrobił,no to nie nakabluje, bo i tak później oberwie cała klasa. No to opłaca się być solidarnymi siedzieć cicho. I gdzie się tego nauczysz, tej wspólnoty i solidarności jak nie w szkole?(...)Lekcje zawsze możesz nadrobić. Możesz opuścić i nie ma tragedii, bo nadrobisz.A tej umiejętności życia z ludźmi nie nadrobisz. Jak się nie nauczysz tego w szkole to dokońca życia będziesz odludek i kabel. (Wyw. 7 seria 2) „...Na pewno uczy też kontaktuz innymi ludźmi, bo, no jednak dla takich ludzi jak ja to nie, ale dla takich normalnych,powiedzmy ludzi, co to ich kontakt z rówieśnikami ogranicza się do grona szkoły albo,jeżeli ma tam jakiś tam znajomych, przyjaciół to pewnie mniej na początku, chociaż jużw tym wieku to, już więcej wiadomo”. (Wyw. 6 seria 2)Z przytoczonych fragmentów wywiadów wynika, że istnieje sprzecznośćpomiędzy tym, czym szkoła jest, a tym, czym powinna być. Znamienny jest fakt,że młodzież w swobodnych wypowiedziach podkreśla socjalizacyjny wymiarszkoły zwłaszcza w aspekcie tworzenia relacji wewnątrz grupy rówieśniczej.Co ciekawe w większości wywiadów przejawia się teza o socjalizacji sprzecznejz założeniami wynikającymi z wychowawczej funkcji szkoły. Nasuwa się tutaj(oczywiście tylko w pewnym zakresie) analogia do dysfunkcjonalności istniejącejw polskim systemie penitencjarnym. Z jednej strony istnieją ogólne normywpajane uczniom przez nauczycieli, z drugiej przyzwolenie na ich łamanie, którejest zauważalne w codziennej rzeczywistości życia szkoły.
138Rola grup rówieśniczych w procesie socjalizacji młodzieżyWpływ grupy rówieśniczej na jednostkę realizuje się również w wynikukształtowania własnej identyfikacji oraz poprzez działania mające miejsce w obrębieklasy. Postrzeganie młodej osoby przez innych jest ważnym wskaźnikiemtworzącym więź z grupą oraz obraz samego siebie. Ponadto wpływa na siłę oddziaływaniagrupy, czyli zakres wytwarzanych przez nią kompetencji.W kwestionariuszu ankiety zamieszczono pytanie dotyczące statusu uczniaw klasie szkolnej. Dla zanalizowania zjawiska wpływu grupy rówieśniczej nakształtowanie owego statusu porównano czynniki wyznaczające ów status z poziomemprzynależności do grupy rówieśniczej w pomiarze z 1999 i 2007 roku.Tabela 30. Przynależność do grupy rówieśniczej a status jednostki w grupie 20(1999).Jestem bardzo lubianyprzez kolegów 1999Niekiedy koledzy zachowująsię w stosunku domnie bezczelnie 1999Jestem bardzo lubianym(a) przez nauczycieli 1999GruparówieśniczaGruparówieśniczaGruparówieśniczauczestnictwo w grupierówieśniczejbrak uczestnictwaw grupie rówieśniczejuczestnictwo w grupierówieśniczejbrak uczestnictwaw grupie rówieśniczejuczestnictwo w grupierówieśniczejbrak uczestnictwaw grupie rówieśniczejN Średnia386 3,31766 3,18386 2,05766 2,23386 2,84766 2,98We wszystkich zamieszczonych w tabeli przypadkach istotność statystycznawyniosła p