PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

1. Proces socjalizacji jako płaszczyzna analizy... 47jednostki z kulturą, w której dorastała i funkcjonuje nadal. Autor odrzuca zdecydowanieczynniki genetyczne i ich rolę w kształtowaniu osobowości jednostki,przypisując duże znaczenie naśladowaniu zachowań kulturowych i ról społecznychwyniesionych z rodziny pochodzenia.Zainteresowanie nabywaniem osobowości w kontekście antropologicznymjest obecne w pracach C. Kluckhohna i O.H. Mowrera (1949). Autorzy ci podjęlipróbę komplementarnego wyeksponowania czynników kształtujących rozwójosobowości w konkretnych społeczeństwach. Zgodnie z ich ustaleniami jednostkimają pewien zasób cech wspólnych, które można określić jako uniwersalne,ponadto członkowie każdego społeczeństwa mają tendencję do przekazywaniawiększości cech osobowości traktowanych jako cechy obywatelskie. W perspektywiecałego społeczeństwa występują grupy społeczne o zróżnicowanych strukturachosobowości. W ramach tychże grup występują również różnice podyktowaneodmiennymi predyspozycjami i uznawanymi wartościami społecznymi. Owe jednostkowecechy osobowości nazywane są komponentami idiograficznymi. Każdąz tych cech można podzielić na cztery kategorie. Należą do nich cechy wynikającez biologicznej natury organizmu, ze środowiska fizycznego, stosunków społecznychi, w konsekwencji, czynników kulturowych. Kompleksowe pojmowanie owychczynników implikuje konieczność wprowadzenia nowego pojęcia, określanego zaLintonem mianem „osobowości modalnej” (B. Olszewska-Dyonizak, 2001: 209;J. Szacki, 2004: 677-678). Ostatecznie w tej koncepcji mieści się przyznanie jednostcejej indywidualnych cech oraz selektywne i twórcze absorbowanie przez niąistniejących wzorów kulturowych. Osobowość modalna była przedmiotem badańempirycznych wykorzystujących testy psychologiczne oraz testy projekcyjne jakrównież popartych analizą życia poszczególnych jednostek.Znaczenie kultury w wyodrębnianiu się osobowości jednostki podkreślaJ. Cieślikowski (1973). Sformułował on koncepcję badań zmierzającą do wyodrębnieniapodkultury dziecięcej na podstawie analizy różnych tekstów literackichskierowanych do dzieci. Ogólna teza będąca wynikiem tychże badań, pozwalastwierdzić, że przekaz tworzący podstawy osobowości jest efektem komunikacjiz rodziną poprzez opowiadania dotyczące jej historii, a tym samym dziejów szerszychgrup społecznych. Autor proces kształtowania osobowości dziecka traktujejako kulturowe rozszerzanie jego perspektyw czasowych i przestrzennych. Takieodwzorowanie symbolicznych manifestacji otaczającego świata jest tutaj gwarantemciągłości pokoleń.Dorobek antropologicznych rozważań na temat wpływu kultury na wyodrębnianiesię osobowości jednostki jest widoczny w nurcie etnopsychologicznym.Zdaniem B. Olszewskiej-Dyonizak (2001: 211) kluczowym rozróżnieniem