PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

1. Proces socjalizacji jako płaszczyzna analizy... 55w stanie przygotować dziecka do zmieniających się warunków. Kolejnym typemsocjalizacji jest „socjalizacja ograniczona”. Środowiskiem tego typu socjalizacjisą małe miasteczka oraz miasta o wyższym poziomie zurbanizowania i szerszymdostępie do kultury masowej. Wymiar ograniczonej socjalizacji wynika tutajz braku możliwości uzyskania średniego wykształcenia, pomimo wzrastającychoczekiwań edukacyjnych rodziców. W takim wypadku – jak twierdzi Wincławski– często dochodzi do zjawisk patologicznych, co prowadzi do socjalizacjinegatywnej, głównie poprzez eskalacje zachowań przestępczych. Natomiast socjalizacjaadekwatna jest powiązana ze środowiskiem dużych miast oraz kręgieminteligencji, gdzie wymiana informacji doprowadza do pełnej socjalizacji dzieciwywodzących się z takich rodzin (W. Wincławski, 1976b).Ten sposób rozumienia socjalizacji jest charakterystyczny dla wielu pedagogówi socjologów zwłaszcza zorientowanych na prakseologiczny wymiar analizyzachowań młodzieży (H. Gąsior, 1989; R. Miller, 1966). Socjalizacja i wychowanieegzystują tutaj jako pojęcia w zasadzie wyjaśniające ten sam aspekt wpływu społecznego.Taki sposób przedstawiania społecznego oddziaływania na rozwój jednostkiprowadzi do traktowania socjalizacji jako procesu, w którym największe znaczeniamają sformalizowane instytucje zajmujące się wychowywaniem, a dokładniejmówiąc edukacją. Błąd owych koncepcji polega na braku dostrzegania w faktu, iżwychowanie tworzy zaledwie część wpływów określanych mianem socjalizacji.Wychowanie to socjalizacja zgodna z normatywnym założeniem legitymizowanymna poziomie jednostki standaryzującej, jaką jest społeczeństwo lub grupa, w którejjednostka może zaspokajać swoje podstawowe potrzeby egzystencjalne. Jak twierdziModrzewski: „Mechanizm regulujący społeczne uczestnictwo w skali całego układuspołecznego ma charakter konformizująco-socjalizujący jednostkę, zgodnie z przyjętymw danym układzie systemem wartości, standardowym, kulturowym wzorem czymodelem życia społecznego jednostki, wokół którego integruje się całokształt życiaspołecznego współtworzących go osób społecznych, dopuszczających istnienie pewnegospołecznie kontrolowanego marginesu odchyleń od tego standardowego obrazużycia jednostkowego, regulowanego kulturowo określonym wzorem komponowaniasię wyżej wskazanych cech jednostkowych, modyfikowanych wszakże podmiotowo”(J. Modrzewski, 1994: 142). W związku z powyższym założeniem, analiza procesusocjalizacji winna uwzględniać wpływ mechanizmów pochodzących z układustandaryzującego, jak i wszelkie wpływy pozostające poza jego obrębem.W świetle poczynionych ustaleń wyodrębnia się następująca propozycjaujmowania socjalizacji, która łączy podejście interakcyjne, proponowane przezBergera i Luckmana, z koncepcjami traktującymi socjalizację jako proces nabywaniakompetencji społecznego uczestnictwa.