PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

1. Proces socjalizacji jako płaszczyzna analizy... 51Wspomniane wcześniej orientacje są powszechnymi wyznacznikami sposobufunkcjonowania ról w konkretnych społeczeństwach. Zdaniem Parsonsa można wyróżnićpięć takich orientacji (wymogów normatywnych) stawianych przed rolami(J.H. Turner 2004: 37). Orientacja wyznaczająca miejsce wartości w wypełnianiuroli określana jest jako afektywność vs. afektywna neutralność. To, czy sposób wypełnianiaroli będzie rozpatrywany globalnie, czy tylko w jednym ujęciu, zapewniaanaliza orientacji całościowość vs. aspektowość. Kolejna płaszczyzna analizydziałania w roli sankcjonuje wymiar związany ze znaczeniem statusu partnerainterakcji i zostaje określona jako partykularyzm vs. uniwersalizm. Wymogi systemuspołecznego sankcjonujące status samej działającej jednostki określa antynomiaosiąganie vs. przypisanie. Natomiast relacje pomiędzy interesem grupowyma indywidualnym w działaniach w ramach ról społecznych wyznacza płaszczyznaokreślana jako orientacja na samego siebie vs. orientacja na kolektyw.System społeczny jest tworzony poprzez podsystemy oparte na funkcjonowaniuinstytucji. Zdolność trwania owych struktur jest uzależniona od jego wymogówfunkcjonalnych. Do tych wymogów Parsons zaliczył następujące działaniazwiązane z adaptacją, osiąganiem celów integracją oraz podtrzymywaniemwzorów i usuwaniem napięć. Wskazuje się tutaj na wkład w działanie systemutakich czynników, jak: asymilacje środowiska zewnętrznego (adaptacja), wyznaczaniekulturowo zdefiniowanych celów grupowych, konieczność występowaniapomiędzy podsystemami zjawiska współzależności (integracja) oraz występowaniewyspecjalizowanej funkcji odpowiedzialnej za dostarczanie wzorów działaniai usuwania ewentualnych napięć powstałych w wyniku interakcji pomiędzysystemami (J. Szacki, 2004: 820). Analiza strukturalno–funkcjonalna polega więcna poznaniu warunków integracji lub dezintegracji systemu poprzez spojrzeniena relacje przebiegające wewnątrz konkretnego podsystemu.Kontynuatorem koncepcji Parsonsa był izraelski socjolog I. Eisenstadt.W centrum swoich zainteresowań autor umiejscowił pytanie dotyczące roli, jakąpełni młodzież w funkcjonowaniu systemu społecznego, a dokładniej rzecz biorąc,jakie warunki sprzyjają jego homeostazie, a jakie wzmagają konflikty. W wytłumaczeniutego zagadnienia Eisenstadt przyjmuje podstawowe kategorie strukturalno-funkcjonalneParsonsa (K.J. Tillmann, 1996: 185). Analiza funkcjonalnaw tej koncepcji jest tożsama z opisem wymogów normatywnych dotyczących działania.Główną sferę rozważań tworzy problematyka zawarta w antynomii partykularyzm-uniwersalizm,rozpatrywana w kontekście różnic pomiędzy dorastaniemw społeczeństwach tradycyjnych (partykularyzm) a nowoczesnych (uniwersalizm).U tego autora po raz pierwszy pojawia się zagadnienie roli grup rówieśniczych(homogenicznych pod względem wieku) w funkcjonowaniu systemu