PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

40Rola grup rówieśniczych w procesie socjalizacji młodzieżyelementów do systemu norm i wartości ważnych dla grupy, oraz autonomiczniei zarazem selektywnie przyswaja wartości i normy społeczne. Powyższa propozycjasyntezy dorobku myśli społecznej dotyczącej teorii socjalizacji wydajesię być jednak zbyt uboga, ponieważ proponuje zdychotomizowaną koncepcjękształtu ustaleń dotyczących procesu socjalizacji.Socjalizacja rozumiana jako wpływ społeczeństwa na rozwój jednostki jestcentralną płaszczyzną rozważań strukturalnego modelu wyjaśniania (K. Hurrelmann,1994: 91). W tym sposobie dochodzenia do twierdzeń odnoszących siędo istoty socjalizacji na plan pierwszy wysuwa się relacja pomiędzy jednostkąa funkcjonowaniem systemów społecznych. Rozwój jednostki zależy więc odwpływu, jakiemu podlega ona ze strony małych grup społecznych (rodzina, grupyrówieśnicze itd.), sformalizowanych instytucji socjalizacji (szkoły, domy dziecka),jak również instytucji legitymizujących funkcjonowanie kontroli społecznej (media,autorytety), aż do struktur makrospołecznych obejmujących system kulturowy,ekonomiczny, technologiczny oraz polityczny istniejący w ramach danego społeczeństwa.Obraz procesu socjalizacji jawi się tutaj jako wypadkowa interakcjijednostki z najważniejszymi instytucjami funkcjonującymi w historycznie określonymspołeczeństwie. Wyjaśnienie procesu socjalizacji w tym modelu zakładaimplicite kreatywną rolę podmiotu wchodzącego w struktury społeczne.W teoretycznych ustaleniach procesu socjalizacji nieco inny sposób prezentujemodele eksplanacji J. Modrzewski (1997: 38-41). Zdaniem tego autora syntezawiedzy na temat „uspołeczniania” jednostki ogniskuje się wokół czterechpodstawowych orientacji (modeli) wyjaśniania. Należy do nich model mechanicystyczny,organicystyczny, systemowy oraz model interakcyjno-kontekstualny.Wariant mechanicystyczny koncepcji socjalizacji opiera się na założeniuakcentującym przemożny wpływ społeczeństwa na psychospołeczny rozwójjednostki. W modelu tym wyjaśnienie natury omawianego procesu polega naprezentacji mechanizmów wpływu grupy społecznej na jednostkę, która w biernysposób poddaje się owym mechanizmom. Podkreśla się tutaj znaczenie konkretnegośrodowiska życia człowieka, który odwzorowuje w trakcie swego życiagotowe wzory tkwiące w społeczeństwie.Model organicystyczny wywodzi się z nurtu psychoanalizy. Na plan pierwszywysuwają się tutaj wewnętrzne determinanty rozwoju jednostki. Środowisko zewnętrzneodgrywa tutaj role drugorzędną. Jest traktowane jako stymulator rozwojuczynnika genetycznego. W nieco nowszych wersjach tego modelu akcentuje sięrozwój tożsamości jako proces przezwyciężania kryzysów (np. u E.H. Eriksona)lub proces socjalizacji rozpatruje się ze względu na rozwój wewnętrznych czynnikówoceniania moralnego (L. Kolhberg, 1976).