PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

42Rola grup rówieśniczych w procesie socjalizacji młodzieży1.3.2. Socjalizacja młodzieży w społeczeństwach tradycyjnychW społeczeństwach tradycyjnych kryterium wieku posiadało istotne znaczeniew wyznaczaniu momentu podjęcia przez jednostkę określonych ról społecznych.Podział owych ról odzwierciedlał uznawane wartości i opierał się na zróżnicowanym,hierarchicznym stopniu pokrewieństwa. Rozkład władzy i autorytetu występującyw rodzinach był modelem obowiązującym w definiowaniu relacji społecznychwystępujących pomiędzy rozmaitymi pokoleniami krewnych. Reguły panującew rodzinach były tożsame z regułami obowiązującymi w całym społeczeństwie.W związku z powyższym można stwierdzić, że relacje pomiędzy instytucjamiodpowiedzialnymi za wychowanie miał deterministyczny charakter. Oznacza to,że „uczestnictwo społeczne każdego członka takiego społeczeństwa sprowadzałosię w gruncie rzeczy do jedynie do przejęcia przyjętych, wyuczonych już wzorówzachowania na szerszy aniżeli rodzinny zakres zjawisk (B. Misztal, 1974: 49).Ten sposób podejmowania problemu roli instytucji związanych z procesami socjalizacjijest również zauważalny (w ograniczonym zakresie) w koncepcjach opisującychspołeczeństwa nowoczesne. Determinizm w rozpatrywaniu problemów wpływuspołeczeństwa na dorastająca jednostkę jest dominującą cechą określania mechanizmówsocjalizacji w społeczeństwach partykularystycznych (tradycyjnych),w których pozycja jednostki „miała w znacznej mierze askryptywny tj. przypisanycharakter, i raz nabyta, była trudna do zmiany (ibidem: 39) Do takiego sposoburozpatrywania problemów zróżnicowania znaczenia grup rówieśniczych wobec innychinstytucji zajmujących się socjalizacją młodych ludzi nawiązują koncepcjezwiązane z określaniem jednostronnego wpływu w relacji pomiędzy instytucjamikierującymi przekaz socjalizacyjny a młodzieżą.Do pierwszych autorów podejmujących zagadnienia związane z socjalizacjąnależy E. Durkheim. W jego ujęciu socjalizację należy traktować jako społeczniedeterminowany przymus. Twierdzi on, że „wszelkie wychowanie polega na ciągłymwysiłku narzucenia dziecku sposobów widzenia, odczuwania i działania, doktórych nie doszłoby spontanicznie (...). Jeżeli z biegiem czasu przymus ten przestajebyć wyczuwalny, to dzieje się tak, dlatego że doprowadza on do powstanianawyków, wewnętrznych skłonności, które go czynią zbytecznym; ale mogą goone zastąpić jedynie dzięki temu, że mają w nim swój początek (...). Ów nieustannynacisk, jakiemu podlega dziecko, nie jest niczym innym jak naciskiem środowiskaspołecznego, które dąży do uformowania go na swoje podobieństwo; rodzicei nauczyciele są tu jedynie przedstawicielami i pośrednikami” (E. Durkheim, 1968:34-35). Socjalizacja w rozumieniu Durkheima jest więc swoistego rodzaju faktemspołecznym niesprowadzalnym do swych jednostkowych manifestacji. Zakłada