PDF1.94 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

1. Proces socjalizacji jako płaszczyzna analizy... 25mówienia. Takie środowisko komunikacji określane jest mianem „dyskursu wolnegood panowania” (por. K.J. Tillmann, 1996: 210).Socjalizacja w świetle teorii Habermasa jest kształtowaniem kompetencjikomunikacyjnych w poszczególnych fazach rozwoju poznawczego człowieka.Dziecko wraz z dorastaniem przechodzi kryzysy rozwojowe uzależnione odszczebla ewolucji jego osądu moralnego. Rozwój ten manifestuje się zmianamiw strukturze kompetencji komunikacyjnej, która pojawia się w stadium kształtowaniatożsamości naturalnej występującej we wczesnym dzieciństwie (poziomprzedkonwencjonalny), utrwala poprzez nabywanie tożsamości związanej z nabywaniemról społecznych (poziom konwencjonalny), by ostatecznie dopełnić tworzenietożsamości w możliwości wytwarzania „idealnych sytuacji rozmowy” (poziompostkonwencjonalny). Kompetencje komunikacyjne umożliwiające zaistnieniepoziomu postkonwencjalnego osiągane są w okresie około 20 roku życia. Przechodzeniepoprzez kolejne fazy rozwoju kompetencji komunikacyjnych wymaga dlaosiągnięcia pełni tego rozwoju pozytywnego przezwyciężenia kryzysów występującychna kolejnych etapach ontogenezy. Zdaniem A.M Kaniowskiego (1984: 14)w tej teorii rozwój tożsamości jednostki polega na jej wzrastającej autonomii orazna zwiększaniu się kompetencji w wymiarach językowym, poznawczym, interakcjioraz rozwoju jaźni. Proces socjalizacji dokonuje się podczas nabywaniakompetencji, które powstają dzięki kontaktom ze środowiskiem, w którego składwchodzi przyroda, język i społeczeństwo. Powstający w ten sposób podmiot posiadazdolności do poznawania, mówienia i interakcji. Rozwój jaźni polega więcna integracji owych struktur a manifestuje się w kompetencji komunikacyjnej.Pojęcie kompetencji komunikacyjnej jest również centralnym zagadnieniemw rozważaniach dotyczącej społecznej natury języka. Poszczególne twierdzeniaw ramach szeroko pojętej lingwistyki zmierzają do przyznania wysokiego statusuzewnętrznym czynnikom obecnym w procesie nabywania reguł gramatycznych(N. Chomski, 1982). Z punktu widzenia socjologicznie rozumianej lingwistykirozwój kompetencji komunikacyjnych jest warunkowany poprzez dystrybucjesystemów wiedzy. Zdaniem D. Hymsa kompetencja komunikacyjna: „Są to takietwierdzenia, żądania, rozkazy, groźby itp., których identyfikowanie wymagarównoczesnego odwołania się do wiedzy językowej i pozajęzykowej – do wiedzyo treści i formie przekazu oraz o zależnościach w jakich ów przekaz się przejawia.Ten sam przekaz w tej samej formie może być odbierany jako poważne uchybienietowarzyskie lub jako oznaka poufałych stosunków – wszystko zależy odokoliczności” (D. Hymes 1980: 600).Kształtowanie się kompetencji komunikacyjnych jest uzależnione od zasobówwiedzy, które tworzą zręby indywidualnego języka jednostki. Kompetencje