Drodzy Czytelnicy, w dwóch ostatnich numerach „PrzeglÄ du” podej ...

TEMAT NUMERUfot. MonikaDrzazgowskawww.flickr.com/entelepentele26turowej i społecznej tożsamości płci) oferta dydaktycznazaproponowana w ramach programu studiówpolonistycznych stanowi istotny fundament wiedzydla przyszłych dydaktyków, a zarazem należy do obszarurefleksji, z którym warto zaznajamiać nauczycieliz wieloletnim stażem. Współpraca pomiędzy uniwersytetema szkołami średnimi, gimnazjalnymi, podstawowymiwydaje się więc w tej sprawie pilna, zaś pytaniao stereotypy na temat płci, o przedstawianie kobieti mężczyzn w podręcznikach, o kanon wiedzy, relacjerównościowe w instytucjach szkolnych – konieczne.Przedsięwzięcie drugie – konferencja poświęconapisarce – udowodniło, że perspektywa gender pozwalazmierzyć się z wątpliwościami dotyczącymi naukiw akademii poszukującej interdyscyplinarnych uzasadnieńoraz sformułować ważne spostrzeżenia. Interdyscyplinarnośćnie musi „uśmiercać” poszczególnychdyscyplin naukowych, ma nas zachęcać do dialogu,także: postawić pytania o badawcze kompetencje.Genderowe czytanie literatury oznacza często wyprawęw rejony socjologii, psychologii, etnografii, filozofii.Wyprawie tej towarzyszą pytania o międzyludzkie relacje(ich stereotypizację, ale i możliwą wywrotowość,elastyczność), o obyczajowość, o historyczne kontekstykobiecych i męskich ról; wielość interpretacyjnychperspektyw sprawia, iż wszystkie te pytania okazująsię niezastąpionym źródłem inspiracji.Udział w obu wspomnianych wydarzeniach uświadomiłmi, że są to rezultaty nowego etapu polonistycznegogenderowego nauczania. Nowego, bo związanegoz tym, iż od kilku lat zajęcia z zakresu, o którym tumowa, figurują na liście przedmiotów nie tylko fakultatywnych,ale także kursowych. Do tej pory IPiK studentkomi studentom IV roku polonistyki na specjalnościkulturoznawczej proponował wykład Wstęp dogender studies, pracownice Zakładu Literatury PolskiejXX wieku zapraszały do uczestnictwa w magisterskichi licencjackich seminariach oraz cyklu zajęć poświęconychliteraturze kobiet (moduł Literatura kobieca)i – szerzej – zagadnieniom związanym z genderowymikontekstami literatury (Literatura-Kultura-Kryzys).Taka „instytucjonalizacja” refleksji nad kulturowątożsamością płci – wcale nieoczywista, gdy spojrzymyna inne ośrodki uniwersyteckie, w których genderstudies nie są elementem nauczania „podstawowego”,najczęściej podyplomowego – jest szczególnie godnauwagi. Z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, żestwarza przestrzeń dla aktywności studentek/studentów,doktorantek/doktorantów, w której wiedza teoretycznamoże zostać wykorzystana w praktyce. Niewyobrażam sobie, by można było w naszej współczesnościfunkcjonować bez informacji dotyczących kwestiirównościowych i emancypacyjnych. Trudno sobiewyobrazić nowoczesną szkołę, nowoczesne przestrzeniekultury, ośrodki medialne bez pracowników,bez ludzi wtajemniczonych w wiedzę – na przykład– o zmieniających się społecznych rolach, o anachronicznychwyobrażeniach tych ról czy mechanizmachich utrwalania.Po drugie – gender w ramach edukacji uniwersyteckiejpozostaje ważnym sojusznikiem myślenia o wykształceniupolonistycznym jako wykształceniu dosamodzielnego uczestnictwa w kulturze, uczestnictwaalternatywnego wobec uproszczeń i schematyzmów,które oferuje kultura masowa, celująca w umacnianiukrzywdzących stereotypów na temat – między innymi– „kobiecości”, „męskości”, „odmienności”. O znaczeniutakiej alternatywy mogliśmy, jak sądzę, przekonać siępodczas studenckiego protestu wobec niefortunnejkampanii promocyjnej US.Po trzecie – obecność gender studies w kanonieprogramu nauczania, nie zaś na jego marginesie, jestdowodem na to, że doświadczenie płci oraz namysłnad jego kulturowymi przedstawieniami stanowi niezbywalnączęść współczesnej humanistyki; humanistycznegobycia w świecie i uprawiania humanistycznejnauki.Krótki rzut oka wsteczJak to się stało, że dziś „nurt studiów kobiecychi genderowych jest wizytówką Instytutu Polonistykii Kulturoznawstwa”?Na początku były: otwarte środowisko literaturoznawcóworaz pasja i zaangażowanie Ingi Iwasiów.Pani Profesor zapytana przeze mnie o genderowe „inicjacje”Instytutu podkreśliła, że szczecińscy akademicypoloniści byli zazwyczaj przychylni nowym językombadawczym, zainteresowani „młodymi” metodologiami,w tym krytyką feministyczną. Dla naukowychprojektów samej Ingi Iwasiów momentem przełomowymbyła obroniona w 1994 roku rozprawa doktorska,opublikowana w tym samym roku książka była pierwsząw Polsce feministyczną pracą literaturoznawczą,ich znaczącym podsumowaniem (choć przecież niefinałem!) wydany w 2004 roku zbiór „wykładów szczecińskich”– Gender dla średnio zaawansowanych.Czy za początek dydaktyki wyczulonej na kwestieliteratury, tożsamości i płci można uznać prowadzoneprzez autorkę tejże książki proseminarium, w którym– jako studentka filologii polskiej – miałam zaszczyti szczęście uczestniczyć? Umownie zapewne tak.Starsze ode mnie absolwentki dopowiadają, że niecowcześniej feministyczna perspektywa patronowała