You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
àëü ãîðèëîõ ãàçðààñ õàìãààëàë ãóéæ, Ãóðâàí óëñûí õýëýëöýæ òîãòîîñîí<br />
ãýðýý áè÷ãèéã áàðèìòëàæ, Áîãä ëàìûãàà õààí ýçýíä ºðãºìæëºæ, àâòîíîìèò<br />
çàñãèéã õýâýýð áàéãóóëàõûã ýðìýëçýí, íýí ÿëàíãóÿà øàðûí øàøíàà ýðõýìëýí<br />
õ¿íäýòãýõ áà õóó÷èí ñóðòëûã àëäàãäàõã¿é ÿâäëûã ãîë áîëãîõîîð õýëýëöñýí<br />
õýðýã áîëîõ áà áàñ ÷ Áîãäûí òàìãà äàðñàí áè÷èã ÷ áîëîâ íýãýí óòãàòàé<br />
áîëîõûã áýëõíýý òîìèëîõ áèëýý. Îäîî æóðìûí ýðõýì íºõäèéí (õóâüñãàë÷äûí<br />
Á.Ø) ¿¿ñãýæ áèé õýðãèéí áàéäëûã ¿çýæ ñîíñâîë, áèäíèé àíõíû õýëýëöñàí áà<br />
Áîãä õààíû òààëàë, îëîí õ¿íèé ñàíàëààñ îíö ººð ñóðòëûã ýðìýëçýæ á¿õèé<br />
áàéäàë áóé” ãýæýý.<br />
Ëóâñàí Öýâýýí òýðã¿¿íèé áè÷ãèéí ýöýñò óíãåðí÷óóäûã äàéñàí ãýæ ¿çýõ<br />
õýðýãã¿é, àâòîíîìèò çàñãèéã áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð Ǻâëºëò Îðîñòîé õýëýëöýýãýý<br />
õèéæ äóóñààä áóöààä èð ãýõ çýðãýýð õóâüñãàë÷äûã óðèàëàí äóóäæýý.<br />
Óíãåðí áà Õ¿ðýýíèé çàñãèéí ãàçàð íü àðäûí íàìûí ýãíýýíä áàéñàí çàðèì<br />
ãóéâàã÷ ýòãýýä¿¿ä òóõàéëáàë òºð øàøíûã õîñëîí áàðèã÷ õààíò áóþó ýñõ¿ë<br />
õºðºíãºòíèé ìàÿãèéí óëñ áàéãóóëñíààð õóâüñãàëò õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàõ<br />
õýðýãòýé ãýñýí ¿çýë áàðèìòàëæ, Óíãåðí àâòîíîìèéã íýãýíò “ñýðãýýí<br />
áîñãîñîí” ó÷èð ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé òýìöëèéí çîðèëãî áèåëýãäýâ ãýæ<br />
¿çýæ áàéñàí õ¿ì¿¿ñò çîõèõ íºëºº ¿ç¿¿ëæýý.<br />
1921 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 16-íä õ¿ðýýíèé íºõ人ñ áè÷ñýí áîëîëòîé íýã<br />
çàõèäàë 171 Àðäûí Íàìûí Òºâ õîðîî, Ò¿ð Çàñãèéí ãàçàð èðæýý. Òýð çàõèäàë íü<br />
àãóóëãà áà ó÷èð øàëòãààí òîî÷ñîíû õóâüä äýýðõ Öýâýýí òýðã¿¿íèé áè÷èãòýé<br />
òóí òºñòýé áàéæýý. Òýð çàõèäàëä Àðäûí Íàì àâòîíîìèéã ñýðãýýí áîñãîõîîð<br />
òîõèðîëöñîí õýëýëöýýã çºð÷èæ áàéãààãààð áàðàõã¿é ìîíãîëûí òóñûí òóëä<br />
ìàø èõ ç¿éë õèéñýí Óíãåðíûã äàéñàí õýìýýí ¿çýæ áàéãàà íü øóäðàãà áóñ ç¿éë<br />
ãýõ çýðãýýð äóðäààä õóâüñãàë÷ íàðûã õ¿ðýýíä áóöàæ èðò¿ãýé ãýæ óðèàëæýý.<br />
Òýð çàõèäëûí àãóóëãààñ ¿çýõýä ò¿¿íèéã çîõèîã÷èä íü Õ¿ðýýíèé Çàñãèéí ãàçàð<br />
áà Óíãåðíû ºìíº áóóí ºãºõ áîäëîãîòîé áàéãààãàà èëýðõèéëýí ãàðãàæýý. Ýíý<br />
çàõèäëûã õýëýëöýõýä “àâòîíîìèéã õóó÷èí ¸ñîîð ñýðãýýí áîñãîõ õýëýëöýý<br />
áèäýíä áàéãààã¿é õàðèí àðä ò¿ìýíä ýðõ ÷ºëºº îëãîõ çîðèëãî áàéñàí áèëýý” ãýæ<br />
Ñ¿õáààòàð õýëæ 172 áàéñàí ãýæ ×îéáàëñàí äóðäàí òýìäýãëýñýí áàéäàã áèëýý.<br />
Èéíõ¿¿ Áîãäûí Çàñãèéí ãàçàð íü Óíãåðíû òóñëàëöààòàéãààð Àðäûí<br />
õóâüñãàëûí ýð÷èì õ¿÷èéã áóóðóóëàí äîðîéòóóëàõûí òóëä õàðãèñ õ¿÷íèéã<br />
óðâàã÷ ýòãýýä¿¿äòýé õîëáîõûí òºëºº á¿õ õ¿÷ýý äàé÷ëàí øàâõàæ áàéæýý.<br />
Ýíý íºõöºë áàéäàëä Óíãåðí áà Õ¿ðýýíèé Çàñãèéí ãàçðààñ ÿâóóëæ áàéãàà<br />
õóâüñãàëûí ýñýðã¿¿ á¿õ ÿâóóëëàãûã èë÷ëýí íÿöààõ áà Àðäûí Íàì, Ò¿ð<br />
Çàñãèéí ãàçðûí çîðèëãî áîäëîãûã àðä ò¿ìýíä óëàì òàéëáàðëàí òàíèóëàõ èõ<br />
àæèë Àðäûí Íàìûí ºìíº òóëãàð÷ áàéæýý. Ýíý çîðèëòûã Õèàãòûí íºõ人ñ<br />
(õóâüñãàë÷äààñ Á.Ø.) Õ¿ðýýíèé íºõºä” ãýã÷äèéí õî¸ð óäààãèéí çàõèäàëä<br />
õýâëýæýý.<br />
171<br />
Ýíý çàõèäàë íü “ÌÀÕÍ-ûí ò¿¿õèéí çàðèì ÷óõàë áàðèìò áè÷ã¿¿ä” (1920-1924). ÓÁ., 1946. ò. 120-123<br />
“Õ¿ðýýí äýõ æóðìûí íºõ人ñ” ãýñýí çàõèäàë íýðýýð õýâëýãäæýý.<br />
172<br />
×îéáàëñàí X., Ëîñîë, Äýìèä. Ìîíãîëûí ¿íäýñíèé õóâüñãàëûí ¿¿ñýæ ìàíäñàí òîâ÷ ò¿¿õ. Äîîä<br />
äýâòýð. 1943. ò. 181.<br />
139
Change language