Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Àðäûí Íàì, Ò¿ð Çàñãèéí Ãàçðûí óðèàëãà, òóíõàã, øèéäâýð ä¿ðìèéã õ¿í<br />
àìä òàéëáàðëàí òàíèóëàõ;<br />
Íàìä ýëñýõèéã õ¿ñýã÷èä áà ¿¿ð¿¿äèéí áàéãóóëëàãûã á¿ðòãýëä àâ÷ ýíý<br />
òàëààð òîäîðõîé òàéëàí ¿éëäýæ òºâä ÿâóóëàõ;<br />
Ò¿øìýë, àðäóóäûí çàí áàéäëûã òîäîðõîéëîí ìýäýõ áà îðîí íóòãèéí õýðýã<br />
ÿâäëûí òóõàé èàìûí òºâ õîðîîíä ñàð òóòàì ìýäýýëæ áàéõ ýäãýýð áîëíî.<br />
Çàñãèéí ãàçðûí òºëººëºã÷äèéí ä¿ðìèéí 4-ð ç¿éëä “¯¿íèé óðüä ãàìèí<br />
õèéãýýä Óíãåðí íàð áà æè÷ áàñ õàðãèñ ¿çýëòýíòýé íèéëæ, îëîí ìîíãîë÷óóäûã<br />
äàðëàí çîâîîæ àëàõ òàëàõ çýðãýýð õ¿íèé ¸ñûã ãàæóóäóóëñàí íî¸ä ò¿øìýä<br />
íàðûí àëèíûã ÷ àòóãàé ÿëãàâàðëàí ¿çýõã¿é õýðãèéí õ¿íä õºíãºíèé æèøýýãýýð<br />
çîõèñûã ¿çýæ öýýðëýë ¿ç¿¿ëýõ òóë, ìºíõ¿¿ òºëººíèé ò¿øìýä íàð íÿãòëàí<br />
áàéöààæ èëòãýõ áºãººä äàëäëàãäàí îðõèãäóóëàõã¿éã õè÷ýýíý” 201 ãýæýý.<br />
Ýíý ä¿ðìèéã 1921 îíû 6 äóãààð ñàðûí 3-íä îðîí íóòàãò òàðààñàí áîëîëòîé.<br />
Ä¿ðìèéã îðîí íóòãóóäàä òàðààæ, ò¿¿íèéã çàñãèéí ãàçðûí òºëººëºã÷èä<br />
áèåë¿¿ëæ ýõýëæýý.<br />
Àðäûí çàñãèéí àðãà õýìæýýí¿¿ä íü àðä îëíû õóâüñãàëò èäýâõèéã óëàì<br />
îðãèëóóëàí ä¿ðýëç¿¿ëæ áàéâ.<br />
Àðäóóä ÿëàíãóÿà àëáàò, õàìæëàãà, øàâü íàð áîëîí ÿäóó÷óóä, çàðö<br />
íàð ïàðèòçàí öýðýãò ýëñýí îðîõ, ýä àãóóðñ ìîðü ìàëàà ñàéí äóðààð<br />
òóñëàõ, íóóãäàæ á¿ãñýí óíãåðí÷¿¿äèéí òóõàé ìýäýýëýõ, Óíãåðíû öýðýãò<br />
äàé÷ëàãäàã÷èä õýñýã á¿ëãýýð Àðäûí öýðãèéí òàëä øèëæèõ çýðãýýð àðäûí<br />
õóâüñãàëûí òºëºº èäýâõòýé ¿éë÷èëæ áàéâ. Ýíý ¿åä àðäûí öýðãèéí áàðóóí<br />
çàìûí òóñãàé îòðÿäûí öýðãèéí òîî 400 õ¿ðòýë ºñ÷ýý.<br />
Óíãåðíû öýðýãò ÿâæ áàéñàí ìîíãîë öýðã¿¿ä óðâàõ, îðãîõ ÿâäàë àñàð èõ<br />
áîëñíûã äîð äóðäñàí áàðèìòóóä õàðóóëæ áàéíà. “Ðåçóõèíèé öýðãýýñ ºäºð á¿ð<br />
10-20 õ¿í îðãîæ áàéíà. Öýðãýýñ îðãîõ ãýñýí ãýæ 10 ìîíãîë öýðãèéã Âàíãèéí<br />
õ¿ðýýê äýýð öàãààíòàíãóóä àëæýý. 202 “Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí õîøóóäààñ<br />
Óíãåðíû öýðýãò òàòàãäñàí õ¿ì¿¿ñ Äàìäèíñ¿ðýí òàéæèéã õ¿ëæ îðõèîä,<br />
ººðñíºº ãýð ãýðòýý òàðàí ÿâæýý.” 203<br />
Õîøóóäûí õ¿í àì àðäûí çàñãèéã äóðòàéÿà çºâøººðºí õ¿ëýýæ äàãàí îðæ<br />
áàéæýý. “Óëààíãîìûí ä¿ðâýä¿¿ä Àðäûí õóâüñãàëò çàñãèéí òàëä áàò çîãñîæ<br />
áàéæýý. 204<br />
Óíãåðíû öýðýã óìàð ç¿ã ÿâàõ òóñàì Õ¿ðýý õàâèéí àðä ò¿ìýí óíãåðí÷¿¿äýä<br />
èõ äóðã¿éöýæ áàéñàí íü óëàì èëýðõèé áîëæýý. Óíãåðí÷óóäûí ç¿ãýýñ<br />
äýýðýìäýõ, òîíîõòîé õîëáîãäóóëàí Õ¿ðýýíèé õ¿í àì óíãåðí÷óóäûã äàéñàãíàí<br />
¿çýõ áîëæýý. 205 ãýæ õýâëýëä òýìäýãëýæýý. Ìîíãîë÷óóäûí ñàíàà ñýòãýë<br />
201<br />
Àðäûí çàñãààñ 1921-1924 îíóóäàä àâñàí õóâüñãàëò àðãà õýìæýýí¿¿ä. //Áàðèìò áè÷ãèéí ýìõòãýë.<br />
Ýìõòãýñýí Ö.Íàñàíáàëæèð. ÓÁ., 1954. ò.19<br />
202<br />
Íàìûí Òºâ Õîðîî Çàñãèéí ãàçðûí 1921 îíû 6-ð ñàðûí 28-íû õóðàë äýýð Àðäûí çàñãèéí ãàçðûí<br />
äàðãûí òàâüñàí èëòãýë. Ýíý ìàòåðèàëûí îðîñ îð÷óóëãà íü ÑÑÑÐ-èéí ØÓÀ-èéí ÀÑÕ-ä Â. È. Þäèíû<br />
ôîíäîä áóé.<br />
203<br />
ÓÒÒÀ. Óëñ òºðèéí 1 àíãè 20-ð á¿ëýã 1-ð á¿ñ.<br />
204<br />
ÖÃÀÊÀ ÑÑÑÐ. ô. 185 îï. 8 ä 666, ë 41<br />
205<br />
“Ñîâåòñêàÿ Ñèáèðü” ñîíèí, 1921 îíû 6-ð ñàðûí 8.<br />
150
Change language